طرحواره شکست چیست؟
طرحواره شکست (به انگلیسی: Failure Schema) یک الگوی ذهنی پایدار و ناسازگار است که در آن فرد خود را شکست خورده، بیکفایت و ناتوان در رسیدن به اهدافش میبیند.
افرادی که در دام طرحواره شکست گرفتار شدهاند، معمولاً تجربیات منفی و شکستهایی را در دوران کودکی خود داشتهاند که باعث شده است این باور در آنها شکل بگیرد که لایق موفقیت نیستند و همیشه در تلاشهایشان شکست خواهند خورد.
طرحواره شکست چه ویژگیهایی دارد؟
افراد گرفتار در طرحواره شکست، الگوهای رفتاری و فکری خاصی دارند که زندگی آنها را تحت تاثیر قرار میدهد.
برخی از مشخصات بارز این افراد عبارتند از:
- باور عمیق به ناتوانی و بیکفایتی: این افراد عمیقاً باور دارند که در انجام کارها، رسیدن به اهداف و یا برقراری روابط موفق، شکست خواهند خورد. آنها اغلب خود را با دیگران مقایسه میکنند و احساس میکنند که از آنها کمتر هستند.
- ترس شدید از شکست: ترس از شکست، آنها را از تلاش برای رسیدن به اهدافشان باز میدارد. آنها ممکن است از امتحان دادن، شروع کار جدید یا برقراری روابط جدید اجتناب کنند، زیرا میترسند که با شکست مواجه شوند.
- انتظار دائمی طرد شدن: این افراد انتظار دارند که توسط دیگران طرد یا مورد انتقاد قرار گیرند. آنها ممکن است در روابط خود گوش به زنگ باشند و دائماً منتظر باشند که طرف مقابل آنها را ترک کند.
- خود انتقادی شدید: آنها به شدت خود را نقد میکنند و بر اشتباهات و نقاط ضعف خود تمرکز میکنند. این امر میتواند منجر به عزت نفس پایین و افسردگی شود.
- ناتوانی در لذت بردن از موفقیت: حتی زمانی که به موفقیتی دست پیدا میکنند، نمیتوانند از آن لذت ببرند. آنها منتظرند که اتفاق بدی بیفتد و یا موفقیت خود را به شانس یا عوامل خارجی نسبت میدهند.
- انزوا و گوشهگیری: ترس از شکست و طرد شدن، آنها را از اجتماع و روابط دور میکند. آنها ممکن است ترجیح دهند که تنها باشند تا اینکه با ریسک طرد شدن یا قضاوت شدن روبرو شوند.
علائم افراد گرفتار به طرحواره شکست
زمینه شناختی:
- باور عمیق به ناکافی بودن و ناتوانی در دستیابی به موفقیت.
- انتظار مداوم برای شکست و طرد شدن.
- خودارزیابی منفی و مقایسه دائم خود با دیگران.
- ناتوانی در پذیرش دستاوردها و تمرکز بر نقاط ضعف.
زمینه احساسی:
- احساس غم، اندوه، ناامیدی و فقدان عزت نفس.
- تجربه خشم، اضطراب و ترس از شکست.
- شرم و خجالت از خود و عملکرد خود.
- احساس تنهایی و انزوا.
- بیانگیزگی و فقدان اعتماد به نفس.
زمینه رفتاری:
- اجتناب از چالشها و موقعیتهای جدید به دلیل ترس از شکست.
- رها کردن اهداف و رویاها در مواجهه با موانع.
- خودخوری و سرزنش خود در صورت بروز اشتباه.
- انتقاد از خود و دیگران.
- ناتوانی در تصمیمگیری و اتخاذ مسئولیت.
- وابستگی به تأیید و اعتبار دیگران.
پیامدها:
- عدم دستیابی به اهداف و آرزوها.
- مشکلات در روابط عاطفی و شغلی.
- کاهش عزت نفس و اعتماد به نفس.
- احتمال ابتلا به افسردگی، اضطراب و سایر مشکلات سلامت روان.
ریشههای تحولی طرحواره شکست
طرحواره شکست، الگوی فکری پایدار و عمیقی است که در آن فرد خود را به طور مداوم در حال شکست میبیند و توانایی خود را برای دستیابی به اهدافش دستکم میگیرد. این طرحواره ریشه در تجربیات دوران کودکی دارد و میتواند از طریق تعاملات مختلف با والدین، مراقبان و همسالان شکل بگیرد.
برخی از عواملی که میتوانند در شکلگیری طرحواره شکست نقش داشته باشند عبارتند از:
- انتقاد و تحقیر مداوم: والدینی که دائماً کودک خود را مورد انتقاد و تحقیر قرار میدهند، به او القا میکنند که به اندازه کافی خوب نیست و در نهایت منجر به شکلگیری طرحواره شکست میشود.
- مقایسه با دیگران: مقایسه مداوم کودک با خواهر و برادر یا همسالان موفقتر، میتواند احساس بیکفایتی و شکست را در او ایجاد کند.
- عدم حمایت عاطفی: کودکانی که از نظر عاطفی از سوی والدین خود حمایت نمیشوند، ممکن است احساس کنند که به اندازه کافی خوب نیستند و لیاقت محبت و توجه را ندارند.
- تجربیات شکست: تجربههای مکرر شکست در دوران کودکی، مانند شکست تحصیلی یا طرد شدن از سوی گروه همسالان، میتواند به شکلگیری طرحواره شکست کمک کند.
- محرومیت از استقلال: والدینی که بیش از حد از فرزندان خود مراقبت میکنند و به آنها استقلال نمیدهند، ممکن است به آنها القا کنند که قادر به انجام کارها به تنهایی نیستند و در نهایت منجر به شکلگیری طرحواره شکست میشود.
علاوه بر این، عوامل ژنتیکی نیز میتوانند در شکلگیری طرحواره شکست نقش داشته باشند. مطالعات نشان دادهاند که افرادی که سابقه خانوادگی افسردگی یا اضطراب دارند، بیشتر در معرض ابتلا به طرحواره شکست هستند.
روابط عاطفی در تله شکست
افرادی که دارای طرحواره شکست هستند، الگوهای رفتاری و باورهایی دارند که آنها را در روابط عاطفی با مشکل مواجه میکند. این افراد معمولاً باور دارند که در نهایت شکست خواهند خورد، حتی اگر شواهد خلاف آن را نشان دهد. این باور منفی می تواند منجر به رفتارهای مخرب در روابط آنها شود، مانند:
- خودخوری و سرزنش خود: ممکن است دائماً خود را به خاطر اشتباهات یا کمبودهایشان سرزنش کنند و حتی قبل از شروع، از تلاش برای یافتن عشق دست بکشند.
- ترس از صمیمیت: از نزدیک شدن به دیگران و ایجاد روابط عمیق می ترسند، زیرا می ترسند که آسیب ببینند یا طرد شوند.
- ایجاد مشکل در روابط: ممکن است با رفتارهای منفی مانند خشم، حسادت یا کنترل گری، روابط خود را خراب کنند.
- جذب افراد نامناسب: به سمت افرادی جذب می شوند که در دسترس عاطفی نیستند یا احتمالاً آنها را آزار می دهند.
- ترک کردن رابطه قبل از موعد: ممکن است قبل از اینکه به رابطه فرصتی برای رشد بدهند، آن را ترک کنند، زیرا از صمیمیت یا تعهد می ترسند.
این الگوها می تواند منجر به یک چرخه معیوب از شکست در روابط شود. فرد با باور به اینکه در نهایت شکست خواهد خورد، رفتارهایی را انجام می دهد که احتمال وقوع آن را بیشتر می کند.
شکستن این چرخه نیاز به تلاش و تعهد دارد. با کمک درمان، افراد دارای طرحواره شکست می توانند باورهای منفی خود را شناسایی و به چالش بکشند، الگوهای رفتاری سالم تری را یاد بگیرند و روابط عاطفی سالم تری ایجاد کنند.
در اینجا چند نکته برای بهبود روابط عاطفی برای افراد دارای طرحواره شکست وجود دارد:
- با یک درمانگر یا مشاور صحبت کنید: یک درمانگر می تواند به شما کمک کند تا باورهای منفی خود را شناسایی کنید، الگوهای رفتاری خود را درک کنید و مکانیسم های مقابله ای سالم را توسعه دهید.
- روی عزت نفس خود کار کنید: یاد بگیرید که خودتان را دوست داشته باشید و باور داشته باشید که لیاقت عشق و احترام را دارید.
- محدودیت ها را تعیین کنید: یاد بگیرید که برای خود و نیازهایتان احترام قائل شوید و مرزهایی را در روابط خود تعیین کنید.
- ارتباط را تمرین کنید: با شریک زندگی خود به طور صادقانه و شفاف ارتباط برقرار کنید.
- صبور باشید: ایجاد روابط سالم زمان و تلاش می برد. از خودتان در مسیر پیشرفت قدردانی کنید.
به یاد داشته باشید که شما تنها نیستید. افراد زیادی با طرحواره شکست دست و پنجه نرم می کنند، اما با کمک می توانید بر این چالش غلبه کنید و روابط عاطفی سالم و پایدار ایجاد کنید.
شغل و روابط کاری در طرحواره شکست
افرادی که دارای طرحواره شکست هستند، غالباً در زمینه شغلی و روابط کاری با چالشهای مختلفی روبرو میشوند. در ادامه به برخی از این موارد اشاره میکنم:
انتخاب شغل:
- انتخاب شغلهای کمارزش: این افراد ممکن است به دلیل ترس از شکست، شغلهایی را انتخاب کنند که زیر سطح تواناییهایشان باشد.
- تغییر شغل مکرر: ترس از عدم موفقیت و ناتوانی در تحمل سختیها، میتواند منجر به تغییر شغلهای مکرر در این افراد شود.
- ترس از شروع کار جدید: به دلیل کمبود اعتماد به نفس و ترس از طرد شدن، ممکن است در شروع کار جدید و یا ابراز تمایل برای ارتقا شغلی تردید داشته باشند.
عملکرد شغلی:
- افت عملکرد: ترس از اشتباه و قضاوت منفی دیگران، میتواند منجر به افت عملکرد و عدم تمرکز در حین انجام وظایف شود.
- فوبیای موفقیت: در برخی موارد، این افراد از موفقیت نیز میترسند، چرا که ممکن است این موضوع توقعات اطرافیان را بالا برده و آنها را در معرض خطر شکست در آینده قرار دهد.
- تنظیم اهداف غیرواقعبینانه: ممکن است برای اجتناب از احساس شکست، اهدافی غیرواقعبینانه و دستنیافتنی برای خود تعیین کنند و در نهایت با عدم دستیابی به آنها، ناامیدی و سرخوردگی را تجربه کنند.
روابط کاری:
- مشکل در ایجاد روابط: ترس از صمیمیت و طرد شدن، میتواند منجر به دشواری در ایجاد و حفظ روابط صمیمی با همکاران شود.
- پذیرش نقد و انتقاد: این افراد در دریافت بازخورد منفی و انتقاد از سوی دیگران، بسیار حساس هستند و به راحتی آزرده خاطر میشوند.
- رقابت ناسالم: ممکن است به دلیل ترس از اینکه از دیگران برتر دیده نشوند، وارد رقابتهای ناسالم با همکاران خود شده و از همکاری با آنها اجتناب کنند.
راهکارهایی برای غلبه بر چالشهای شغلی و روابط کاری در طرحواره شکست:
- درمان طرحواره: بهترین راهکار برای غلبه بر این مشکلات، مراجعه به یک متخصص و گذراندن دوره درمانی مناسب برای طرحواره شکست است.
- ایجاد باورهای مثبت: با جایگزینی باورهای منفی با باورهای مثبت و واقعبینانه، میتوان انگیزه و اعتماد به نفس را در خود افزایش داد.
- مواجهه با ترسها: ترس از شکست و طرد شدن، چالشهای اصلی افراد دارای طرحواره شکست هستند. برای غلبه بر این ترسها، لازم است به طور مستقیم با آنها روبرو شده و آنها را به چالش کشید.
- تنظیم هدفهای قابلدسترسی: تعیین اهداف کوچک و قابلدسترسی، میتواند به افزایش حس موفقیت و عزت نفس در این افراد کمک کند.
- تقویت مهارتهای ارتباطی: با یادگیری مهارتهای ارتباطی موثر، میتوان روابط سالمتر و صمیمیتری با همکاران ایجاد کرد.
با تلاش و پشتکار، افراد دارای طرحواره شکست میتوانند بر چالشهای موجود در زمینه شغل و روابط کاری غلبه کرده و به موفقیتهای قابلتوجهی دست پیدا کنند.
سبکهای مقابلهای طرحواره شکست
افراد دارای طرحواره شکست، برای مقابله با احساسات منفی و پیامدهای باورهای درونی خود، از سه سبک مقابلهای اصلی استفاده میکنند:
سبک تسلیم
- فرد خود را در برابر طرحواره تسلیم میکند و باور دارد که هیچ شانسی برای موفقیت ندارد.
- رفتارهای مرتبط با این سبک شامل:
- جستجوی موقعیتهایی که منجر به شکست میشوند.
- عدم تلاش برای رسیدن به اهداف به دلیل ترس از شکست.
- سرزنش خود و دیگران به خاطر ناکامیها.
سبک اجتناب
- فرد از هرگونه موقعیتی که میتواند منجر به شکست شود، دوری میکند.
- رفتارهای مرتبط با این سبک شامل:
- به تعویق انداختن کارها و مسئولیتها.
- رها کردن اهداف به دلیل ترس از شکست.
- انزوا و گوشهگیری اجتماعی.
سبک جبران افراطی
- فرد برای اثبات توانایی خود تلاشهای افراطی میکند و در صورت عدم موفقیت، به شدت خود را سرزنش میکند.
- رفتارهای مرتبط با این سبک شامل:
- کار بیش از حد و فدا کردن زمان و سلامتی برای رسیدن به اهداف.
- کمالگرایی و عدم تحمل کوچکترین اشتباه.
- درگیر شدن در رفتارهای پرخطر
ارتباط طرحواره شکست با سایر طرحوارهها
طرحواره شکست، یکی از ۱۶ طرحواره ناسالم تعریف شده توسط جفری یانگ، الگوهای ذهنی عمیق و ثابتی هستند که بر نحوه تفکر، احساس و رفتار ما در روابط و زمینههای مختلف زندگی تأثیر میگذارند.
طرحواره شکست با باور عمیق به عدم کفایت و ناتوانی در رسیدن به اهداف و آرزوها مشخص میشود. این افراد اغلب خود را با دیگران مقایسه میکنند و احساس میکنند که به اندازه کافی خوب نیستند.
جالب است که طرحواره شکست به ندرت به تنهایی وجود دارد و اغلب با سایر طرحوارههای روانشناسی ارتباط دارد و بر آنها تأثیر میگذارد و یا از آنها تأثیر میپذیرد. در ادامه به برخی از این اتصالات کلیدی میپردازیم:
طرحواره نقص و شرم: افراد دارای طرحواره شکست، به طور معمول احساس نقص و شرم زیادی نسبت به خود دارند. آنها ممکن است دائماً خود را با دیگران مقایسه کنند و احساس کنند که به اندازه کافی خوب، باهوش یا جذاب نیستند. این امر میتواند منجر به عزت نفس پایین و اجتناب از موقعیتهایی شود که ممکن است در آنها مورد قضاوت قرار بگیرند.
طرحواره محرومیت هیجانی: کسانی که با طرحواره شکست دست و پنجه نرم میکنند، اغلب در دوران کودکی از محبت، توجه و حمایت عاطفی کافی برخوردار نبودهاند. این محرومیت میتواند منجر به این باور شود که آنها لیاقت عشق و محبت را ندارند و در نهایت به تنهایی و انزوا منجر شود.
طرحواره استحقاق: افراد دارای طرحواره استحقاق، معتقدند که مستحق چیزهای خوب در زندگی نیستند، حتی اگر برای رسیدن به آنها تلاش کنند. این باور میتواند منجر به عدم تمایل به تلاش برای رسیدن به اهداف یا تسلیم شدن سریع در برابر چالشها شود.
طرحواره انزوا: ترس از صمیمیت و طرد شدن، از ویژگیهای بارز طرحواره انزوا است. افراد دارای این طرحواره ممکن است از ایجاد روابط نزدیک با دیگران اجتناب کنند، زیرا میترسند که در نهایت رها شوند یا آسیب ببینند. این امر میتواند منجر به احساس تنهایی و انزوا شود.
طرحواره معیارهای سختگیرانه: افراد دارای طرحواره معیارهای سختگیرانه، معیارهای بسیار بالایی برای خود و دیگران تعیین میکنند. آنها اغلب کمالگرا هستند و هرگز از عملکرد خود راضی نیستند. این امر میتواند منجر به استرس، اضطراب و افسردگی شود.
توجه به این نکته ضروری است که اینها فقط چند نمونه از اتصالات متعددی هستند که بین طرحواره شکست و سایر طرحوارهها وجود دارد. الگوی منحصر به فرد هر فرد از طرحوارهها، پیچیده و منحصر به فرد است و میتواند تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله تجربیات دوران کودکی، روابط و رویدادهای زندگی قرار گیرد.
اگر فکر میکنید که ممکن است تحت تأثیر طرحواره شکست یا سایر طرحوارههای ناسالم قرار گرفته باشید، مهم است که از یک متخصص بهداشت روان واجد شرایط کمک بگیرید. با درمان مناسب، میتوانید الگوهای تفکر و رفتار خود را تغییر دهید و زندگی سالمتر و شادتر بسازید.
اهداف درمانی طرحواره شکست
درمان طرحواره شکست بر روی چند هدف کلیدی تمرکز دارد:
۱. تغییر الگوهای تفکر منفی:
- به چالش کشیدن باورهای اصلی فرد در مورد بی کفایتی، بی استعدادی و شکست اجتناب ناپذیر.
- کمک به فرد برای توسعه یک دیدگاه واقع بینانه تر و مثبت تر از خود و توانایی هایش.
- آموزش مهارت های مقابله ای برای مدیریت افکار منفی و خودکار.
۲. افزایش عزت نفس:
- کمک به فرد برای شناسایی و قدردانی از نقاط قوت و دستاوردهای خود.
- ایجاد انگیزه در فرد برای دنبال کردن اهداف و علایق خود.
- تشویق فرد به پذیرش خود و دوست داشتن خود، صرف نظر از موفقیت ها یا شکست هایش.
۳. بهبود مهارت های مقابله ای:
- آموزش مهارت حل مسئله و تصمیم گیری.
- کمک به فرد برای توسعه تاب آوری در برابر چالش ها و ناکامی ها.
- آموزش تکنیک های مدیریت استرس و اضطراب.
۴. تغییر رفتارهای ناسالم:
- شناسایی و اجتناب از رفتارهایی که طرحواره شکست را حفظ می کنند، مانند اجتناب از موقعیت های چالش برانگیز یا خرابکاری عمدی در تلاش ها.
- تشویق به رفتارهای سالم تر و مثبت تر، مانند تعیین هدف، تلاش برای رسیدن به اهداف و پذیرش بازخورد سازنده.
۵. رسیدگی به نیازهای عاطفی برآورده نشده:
- شناسایی و حل هر گونه مشکل عاطفی دوران کودکی که ممکن است به توسعه طرحواره شکست کمک کرده باشد.
- ایجاد یک رابطه درمانی امن و حمایتی که در آن فرد بتواند احساسات و تجربیات خود را به اشتراک بگذارد.
- آموزش مهارت های تنظیم هیجانی برای مدیریت احساسات دشوار.
۶. ارتقای روابط سالم:
- کمک به فرد برای ایجاد و حفظ روابط سالم و حمایتی با دیگران.
- آموزش مهارت های ارتباطی موثر.
- تشویق به بیان نیازها و احساسات به روشی سالم.
دستیابی به این اهداف می تواند به افراد مبتلا به طرحواره شکست کمک کند تا الگوهای رفتاری و تفکری منفی را که زندگی آنها را تحت تاثیر قرار می دهد، تغییر دهند و عزت نفس، تاب آوری و روابط سالم تری را در خود پرورش دهند.
در کنار درمان، افراد مبتلا به طرحواره شکست می توانند از منابع مختلف دیگری نیز برای حمایت از خود استفاده کنند، مانند گروه های حمایتی، کتاب های خودآموزی و برنامه های آنلاین.
توجه به این نکته مهم است که درمان طرحواره شکست یک فرآیند فردی است و ممکن است برای هر کس متفاوت باشد. یافتن یک درمانگر واجد شرایط که در درمان طرحواره ها تخصص دارد، برای دستیابی به بهترین نتیجه ضروری است.
درمان طرحواره شکست
خبر خوب این است که طرحواره شکست قابل درمان است. با کمک درمان، افراد میتوانند الگوهای فکری منفی خود را شناسایی و به چالش بکشند و رفتارهای سالمتر را یاد بگیرند.
در اینجا چند روش برای درمان طرحواره شکست آورده شده است:
درمان شناختی رفتاری (CBT): CBT به افراد کمک میکند تا افکار و باورهای منفی خود را که به طرحواره شکست آنها دامن میزنند، شناسایی و تغییر دهند.
درمان طرحوارهمحور: این نوع درمان به طور خاص بر روی شناسایی و درمان طرحوارههای ناسالم، از جمله طرحواره شکست تمرکز دارد.
گروه درمانی: گروه درمانی میتواند فضایی را برای افراد دارای طرحواره شکست فراهم کند تا تجربیات خود را به اشتراک بگذارند، از یکدیگر حمایت کنند و از یکدیگر یاد بگیرند.
دارو درمانی: در برخی موارد، دارو ممکن است برای کمک به کاهش علائم اضطراب یا افسردگی که اغلب با طرحواره شکست همراه است، تجویز شود.
تغییر سبک زندگی: ایجاد تغییرات در سبک زندگی مانند ورزش منظم، خواب کافی و رژیم غذایی سالم نیز میتواند به بهبود سلامت روان و عزت نفس افراد کمک کند.
اگر فکر میکنید که ممکن است به طرحواره شکست مبتلا باشید، صحبت با یک متخصص روانشناسی واجد شرایط اولین قدم مهم برای درمان است. در این خصوص میتوانید با شماره واتساپ دکتر زندی در ارتباط باشید. با کمک مناسب، میتوانید الگوهای فکری و رفتاری خود را تغییر دهید و زندگی شادتر و رضایتبخشتری داشته باشید.
مراحل درمان طرحواره شکست
درمان طرحواره شکست فرآیندی است که به شما کمک میکند الگوهای تفکر و رفتار منفی را که شما را از رسیدن به اهدافتان باز میدارند، شناسایی و تغییر دهید. این فرآیند شامل چندین مرحله کلیدی است:
۱. آگاهی: اولین قدم برای درمان هر مشکلی، آگاهی از وجود آن است. اگر فکر میکنید که ممکن است تحت تأثیر طرحواره شکست باشید، مهم است که در مورد این طرحواره و نحوه تأثیر آن بر زندگیتان بیشتر بیاموزید.
۲. ارزیابی: پس از اینکه در مورد طرحواره شکست آگاهی پیدا کردید، باید شدت آن را ارزیابی کنید. این کار را میتوان با انجام تستهای خود سنجی یا صحبت با یک متخصص بهداشت روان انجام داد.
۳. درمان: هنگامی که طرحواره شکست خود را ارزیابی کردید، میتوانید با کمک یک درمانگر شروع به درمان آن کنید. درمان طرحواره شکست معمولاً شامل درمان شناختی رفتاری (CBT) است که به شما کمک میکند الگوهای تفکر منفی را شناسایی و به چالش بکشید و الگوهای تفکر و رفتار سالمتر را جایگزین کنید.
۴. تمرین: درمان طرحواره شکست به کار و تمرین مداوم نیاز دارد. شما باید مهارتهای جدیدی را که در درمان یاد میگیرید، در زندگی روزمره خود تمرین کنید.
مراحل اضافی:
- شناسایی تجربیات دوران کودکی: بخش مهمی از درمان طرحواره شکست، شناسایی تجربیات دوران کودکی است که به ایجاد این طرحواره کمک کرده است. این شامل شناسایی الگوهای تعامل با والدین، مراقبان و همسالان است.
- تغییر باورهای اصلی: افراد دارای طرحواره شکست اغلب باورهای اصلی منفی در مورد خود دارند، مانند اینکه “من به اندازه کافی خوب نیستم” یا “من هرگز موفق نخواهم شد.” درمان به شما کمک میکند این باورها را شناسایی و به چالش بکشید و آنها را با باورهای واقعبینانهتر و مثبتتر جایگزین کنید.
- ایجاد عزت نفس: عزت نفس پایین اغلب با طرحواره شکست مرتبط است. درمان به شما کمک میکند عزت نفس خود را با تمرکز بر نقاط قوت و دستاوردهایتان، ایجاد کنید.
- مهارتهای مقابلهای: یادگیری مهارتهای مقابلهای سالم برای مدیریت استرس و احساسات دشوار مهم است. این میتواند شامل تکنیکهایی مانند آرامشبخشی، ورزش و ذهنآگاهی باشد.