ذهن انسان، همچون اقیانوسی پهناور و عمیق، مملو از رازها و پیچیدگی‌هایی است که هنوز به طور کامل شناخته نشده‌اند. در این اقیانوس وسیع، گاه موج‌هایی از احساسات، افکار و رفتارها پدید می‌آیند که از حالت طبیعی و متعادل خارج شده و به “اختلالات روانی” معروف‌اند. این اختلالات، زندگی فرد را تحت تأثیر قرار داده و ممکن است در عملکرد روزانه، روابط اجتماعی و سلامت جسمی او اختلال ایجاد کنند. در این نوشته، به بررسی انواع اختلالات روانی و تأثیرات آن‌ها بر زندگی افراد می‌پردازیم.
اختلالات خلقی، به گروهی از اختلالات روانی اطلاق می‌شود که با تغییر شدید در خلق و خو، انرژی و سطح فعالیت فرد مشخص می‌شوند. این اختلالات می‌توانند در دو قطب افسردگی (غمگینی و ناامیدی شدید) و شیدایی (سرخوشی و انرژی زیاد) بروز کنند.
افسردگی اساسی (Major Depressive Disorder): این اختلال با احساس غمگینی، ناامیدی، از دست دادن علاقه به فعالیت‌ها و کاهش انرژی همراه است. افراد مبتلا به افسردگی ممکن است در تمرکز، خواب و اشتها نیز مشکل داشته باشند.
اختلال دوقطبی (Bipolar Disorder): این اختلال با تناوب دوره‌های افسردگی و شیدایی مشخص می‌شود. در دوره شیدایی، فرد ممکن است احساس سرخوشی و اعتماد به نفس کاذب داشته باشد، در حالی که در دوره افسردگی، علائم مشابه افسردگی اساسی را تجربه می‌کند.
اختلالات اضطرابی، به گروهی از اختلالات روانی اطلاق می‌شود که با احساس نگرانی، ترس و وحشت غیرمنطقی و بیش از حد مشخص می‌شوند. این احساسات می‌توانند در موقعیت‌های خاص (مانند ترس از مکان‌های بسته) یا به طور مداوم (مانند اضطراب فراگیر) بروز کنند.
اختلال اضطراب فراگیر (Generalized Anxiety Disorder): این اختلال با نگرانی بیش از حد و غیرقابل کنترل درباره مسائل مختلف زندگی همراه است. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است در تمرکز، خواب و آرامش مشکل داشته باشند.
اختلال وحشتزدگی (Panic Disorder): این اختلال با حملات وحشتزدگی ناگهانی و شدید مشخص می‌شود که با علائمی مانند تپش قلب، تنگی نفس، تعریق و احساس مرگ قریب‌الوقوع همراه است.
اختلال وسواس فکری-عملی (Obsessive-Compulsive Disorder): این اختلال با افکار وسواسی مزاحم و رفتارهای تکراری و اجباری برای کاهش اضطراب مشخص می‌شود.
اختلالات شخصیت، به الگوهای پایدار و ناسازگار تفکر، احساس و رفتار اشاره دارند که از هنجارهای اجتماعی و فرهنگی منحرف شده و باعث اختلال در عملکرد فرد می‌شوند. این اختلالات به طور معمول در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع شده و در طول زمان ادامه می‌یابند.
اختلال شخصیت مرزی (Borderline Personality Disorder): این اختلال با بی‌ثباتی در روابط، تصویر خود، خلق و خو و رفتارهای تکانشی مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است در تنظیم احساسات و کنترل خشم مشکل داشته باشند.
اختلال شخصیت ضد اجتماعی (Antisocial Personality Disorder): این اختلال با بی‌توجهی به حقوق دیگران، عدم پشیمانی و رفتارهای مجرمانه مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است دروغ بگویند، فریب دهند و به دیگران آسیب برسانند.
اختلال شخصیت خودشیفته (Narcissistic Personality Disorder): این اختلال با احساس خود بزرگ‌بینی، نیاز به تحسین و عدم همدلی با دیگران مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است خود را برتر از دیگران بدانند و از آن‌ها سوءاستفاده کنند.
اختلالات روان‌پریشی، به گروهی از اختلالات روانی اطلاق می‌شود که با اختلال در تفکر، ادراک و رفتار مشخص می‌شوند. این اختلالات می‌توانند باعث بروز توهم (ادراک نادرست از واقعیت) و هذیان (باورهای نادرست و غیرمنطقی) شوند.
اسکیزوفرنی (Schizophrenia): این اختلال با ترکیبی از علائم مثبت (توهم، هذیان)، منفی (کاهش عواطف، بی‌انگیزگی) و شناختی (اختلال در تمرکز و حافظه) مشخص می‌شود. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است در درک واقعیت، برقراری ارتباط و انجام فعالیت‌های روزانه مشکل داشته باشند.
اختلالات خوردن، به گروهی از اختلالات روانی اطلاق می‌شود که با نگرانی بیش از حد درباره وزن، شکل بدن و غذا مشخص می‌شوند. این اختلالات می‌توانند باعث بروز رفتارهای غذایی غیرطبیعی و خطرناک شوند.
بی‌اشتهایی عصبی (Anorexia Nervosa): این اختلال با ترس شدید از افزایش وزن، محدودیت شدید در مصرف غذا و تصویر تحریف‌شده از بدن مشخص می‌شود. افراد مبتلا به بی‌اشتهایی ممکن است به شدت لاغر شوند و دچار مشکلات سلامتی جدی شوند.
پرخوری عصبی (Bulimia Nervosa): این اختلال با دوره‌های پرخوری (مصرف مقادیر زیادی غذا در مدت زمان کوتاه) و به دنبال آن رفتارهای جبرانی (مانند استفراغ عمدی یا استفاده از مسهل‌ها) مشخص می‌شود.
اختلالات تروما و استرس، به گروهی از اختلالات روانی اطلاق می‌شود که در پی مواجهه با یک رویداد آسیب‌زا (مانند جنگ، بلایای طبیعی یا سوءاستفاده جنسی) بروز می‌کنند. این اختلالات می‌توانند باعث بروز علائمی مانند اضطراب، افسردگی، کابوس‌ها و فلش‌بک‌ها شوند.
اختلال استرس پس از سانحه (Post-Traumatic Stress Disorder): این اختلال با تجربه مجدد رویداد آسیب‌زا، اجتناب از محرک‌های مرتبط با آن و افزایش برانگیختگی (مانند تحریک‌پذیری و مشکلات خواب) مشخص می‌شود.
اختلال سازگاری (Adjustment Disorder): این اختلال با واکنش‌های هیجانی یا رفتاری بیش از حد به یک تغییر استرس‌زا در زندگی (مانند طلاق، از دست دادن شغل یا بیماری) مشخص می‌شود.
اختلالات مصرف مواد، به الگوهای مصرف مشکل‌ساز مواد (مانند الکل، مواد مخدر یا داروهای تجویزی) اشاره دارند که باعث اختلال در عملکرد فرد می‌شوند. این اختلالات می‌توانند باعث بروز وابستگی جسمی یا روانی به ماده شوند.
وابستگی به الکل (Alcohol Dependence): این اختلال با نیاز شدید به مصرف الکل، عدم کنترل بر میزان مصرف، تحمل (نیاز به مصرف مقادیر بیشتر برای دستیابی به همان اثر) و علائم ترک (علائم ناخوشایند پس از قطع مصرف) مشخص می‌شود.
وابستگی به مواد مخدر (Opioid Dependence): این اختلال با وابستگی به مواد افیونی (مانند هروئین، مورفین یا اکسی‌کدون) مشخص می‌شود و می‌تواند باعث بروز مشکلات جدی سلامتی و اجتماعی شود.
اختلالات روانی، پدیده‌ای پیچیده و چندوجهی هستند که تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند ژنتیک، محیط، تجربیات زندگی و شیمی مغز قرار می‌گیرند. درک و تشخیص صحیح این اختلالات، اولین گام برای درمان و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا است. با افزایش آگاهی عمومی درباره اختلالات روانی و کاهش انگ اجتماعی مرتبط با آن‌ها، می‌توانیم به جامعه‌ای حمایتگر و همدل‌تر برای افراد مبتلا به این اختلالات دست یابیم.
جهت جستجو مطالب عنوان مد نظر خود را در باکس بالا وارد نمایید.
