اختلال بیش فعالی و نقص توجه (ADHD) در کودکان یک اختلال رشدی عصبی است که حتی در بزرگسالان نیز رخ می دهد. این اختلال با علائمی مانند بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری مشخص می شود. ADHD می تواند بر عملکرد تحصیلی، شغلی و اجتماعی فرد تأثیر منفی بگذارد.
بیش فعالی و نقص توجه (ADHD) در کودکان چیست؟
کودکان مبتلا به ADHD ممکن است در تمرکز و توجه به جزئیات مشکل داشته باشند. آنها به راحتی حواسشان پرت می‌شود و به سختی می‌توانند روی یک کار تمرکز کنند. این کودکان همچنین ممکن است در پیروی از دستورالعمل‌ها و به پایان رساندن کارها مشکل داشته باشند.
علاوه بر بی توجهی، کودکان مبتلا به ADHD ممکن است بیش فعال و تکانشگر نیز باشند. آنها ممکن است بی‌قرار باشند و مدام در حال حرکت باشند. همچنین ممکن است بدون فکر عمل کنند و قبل از اینکه به عواقب کار خود فکر کنند، حرف بزنند یا عمل کنند.
ADHD یک اختلال طیف است، به این معنی که علائم آن در افراد مختلف متفاوت است. برخی از کودکان ممکن است فقط علائم بی توجهی را داشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است فقط علائم بیش فعالی و تکانشگری را داشته باشند. برخی از کودکان نیز ممکن است هر دو نوع علائم را داشته باشند.
علائم بیش فعالی و نقص توجه (ADHD) در کودکان
علائم ADHD به طور کلی در دو دسته اصلی بی توجهی و بیش فعالی/تکانشگری طبقه بندی می شوند. لازم به ذکر است که شدت و نوع علائم در کودکان مختلف متفاوت است و ممکن است هر کودکی تمام علائم ذکر شده در هر دسته را تجربه نکند.
علائم بی توجهی:
- عدم تمرکز: کودک به راحتی حواسش پرت می شود و نمی تواند برای مدت طولانی روی یک کار تمرکز کند.
- فراموشکاری: کودک به طور مکرر وسایل خود را گم می کند و یا فراموش می کند که چه کاری باید انجام دهد.
- عدم پیروی از دستورالعمل ها: کودک در پیروی از دستورالعمل ها مشکل دارد و به طور کامل به حرف های دیگران گوش نمی دهد.
- بی نظمی: کودک در مرتب کردن وسایل خود و انجام وظایف خود مشکل دارد.
- عدم تمایل به انجام کارهای ذهنی: کودک از انجام کارهایی که نیاز به تمرکز و دقت دارند، مانند درس خواندن، اجتناب می کند.
علائم بیش فعالی/تکانشگری:
- بی قراری: کودک مدام در حال حرکت است و نمی تواند برای مدت طولانی در یک جا بنشیند.
- حرف زدن بیش از حد: کودک زیاد صحبت می کند و به ندرت به حرف دیگران گوش می دهد.
- قطع کردن حرف دیگران: کودک در صحبت دیگران مداخله می کند و اجازه نمی دهد که آنها حرف خود را به پایان برسانند.
- تکانشگری: کودک بدون فکر عمل می کند و قبل از اینکه به عواقب کار خود فکر کند، حرف می زند یا عمل می کند.
- بی صبری: کودک صبر و حوصله ندارد و به سرعت از انجام کارها خسته می شود.
علاوه بر علائم ذکر شده، کودکان مبتلا به ADHD ممکن است در موارد زیر نیز مشکل داشته باشند:
- مهارت های اجتماعی: کودک در برقراری ارتباط با دیگران و ایجاد و حفظ روابط دوستانه مشکل دارد.
- مهارت های تحصیلی: کودک در یادگیری و پیشرفت تحصیلی مشکل دارد.
- مشکلات عاطفی: کودک ممکن است از عزت نفس پایین، اضطراب یا افسردگی رنج ببرد.
در صورت مشاهده هر یک از علائم ذکر شده در فرزندتان، مهم است که برای تشخیص و درمان به روانشناسی کودک مراجعه کنید. تشخیص و درمان زودهنگام می تواند به بهبود کیفیت زندگی کودک و کمک به او برای رسیدن به پتانسیل کامل خود کمک کند.
علل بیش فعالی و نقص توجه (ADHD) در کودکان
علت دقیق ADHD هنوز مشخص نیست، اما شواهد نشان می‌دهد که عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز این اختلال نقش دارند.
عوامل ژنتیکی:
مطالعات نشان داده‌اند که ADHD در خانواده‌ها شیوع دارد. اگر یکی از والدین یا اعضای خانواده به ADHD مبتلا باشد، احتمال ابتلا به این اختلال در کودک بیشتر است.
عوامل محیطی:
برخی از عوامل محیطی که ممکن است در بروز ADHD نقش داشته باشند عبارتند از:
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی: قرار گرفتن در معرض سرب یا سایر مواد شیمیایی سمی در دوران بارداری یا اوایل کودکی ممکن است خطر ابتلا به ADHD را افزایش دهد.
- مشکلات دوران بارداری: برخی از مشکلات دوران بارداری، مانند زایمان زودرس یا کمبود وزن هنگام تولد، ممکن است خطر ابتلا به ADHD را افزایش دهد.
- آسیب مغزی: آسیب به مغز در اثر ضربه یا عفونت می تواند منجر به ADHD شود.
- محیط نامناسب: کودکانی که در محیط نامناسبی بزرگ می‌شوند، مانند محیطی که پر از تنش و آشفتگی باشد، ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به ADHD باشند.
توجه به این نکته مهم است که هیچ یک از این عوامل به تنهایی نمی‌تواند باعث ADHD شود. احتمالاً ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز این اختلال نقش دارند.
تحقیقات در مورد علل ADHD همچنان ادامه دارد و دانشمندان در تلاشند تا عوامل بیشتری را که در بروز این اختلال نقش دارند، شناسایی کنند.
تشخیص بیش فعالی و نقص توجه (ADHD) در کودکان
تشخیص ADHD توسط یک متخصص بهداشت روان، مانند روانپزشک یا روانشناس، انجام می‌شود. برای تشخیص ADHD، متخصص با کودک و والدین او مصاحبه می‌کند و از آنها در مورد علائم کودک سوال می‌کند. متخصص همچنین ممکن است از تست‌های روانشناسی و ارزیابی‌های دیگر برای تأیید تشخیص استفاده کند.
مراحل تشخیص بیش فعالی و نقص توجه (ADHD) در کودکان
مصاحبه: متخصص با کودک و والدین او مصاحبه می‌کند تا در مورد علائم کودک، سابقه پزشکی و خانوادگی او و عملکرد او در مدرسه و خانه اطلاعات کسب کند.
تست‌های روانشناسی: متخصص ممکن است از تست‌های روانشناسی برای ارزیابی توجه، تمرکز، حافظه، مهارت‌های حل مسئله و سایر مهارت‌های شناختی کودک استفاده کند.
ارزیابی‌های دیگر: متخصص ممکن است از سایر ارزیابی‌ها، مانند معاینه فیزیکی یا نوار مغزی، برای descart سایر علل احتمالی علائم کودک استفاده کند.
معیارهای تشخیص
برای تشخیص ADHD، کودک باید حداقل شش علامت از علائم بی توجهی یا بیش فعالی/تکانشگری را به مدت شش ماه یا بیشتر داشته باشد. این علائم باید در دو یا چند محیط مختلف، مانند مدرسه و خانه، وجود داشته باشد. علائم باید به طور قابل توجهی در عملکرد تحصیلی، شغلی یا اجتماعی کودک اختلال ایجاد کند.
تشخیص ADHD می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، زیرا علائم این اختلال می‌تواند شبیه به علائم سایر اختلالات باشد. متخصص بهداشت روان باید با دقت تمام علل احتمالی علائم کودک را قبل از تأیید تشخیص ADHD بررسی کند.
راه های درمان بیش فعالی و نقص توجه (ADHD) در کودکان
درمان بیش فعالی و نقص توجه (ADHD) در کودکان معمولاً شامل ترکیبی از روش های مختلف است که در ادامه به طور مفصل به آنها می پردازیم:
درمان دارویی:
داروهای محرک مانند ریتالین و متیل فنیدات می توانند به بهبود علائم بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری کمک کنند. این داروها با افزایش سطح دوپامین و نوراپی نفرین در مغز عمل می کنند.
داروهای غیر محرک:
داروهای غیر محرک مانند آتوموکستین و گوانفاسین نیز می توانند برای درمان ADHD استفاده شوند. این داروها عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای محرک دارند، اما ممکن است به اندازه آنها موثر نباشند.
درمان رفتاری-شناختی:
درمان رفتاری-شناختی (CBT) می تواند به کودکان مبتلا به ADHD کمک کند تا مهارت های خودکنترلی، حل مسئله و سازماندهی را یاد بگیرند. CBT همچنین می تواند به والدین و معلمان کمک کند تا با کودک مبتلا به ADHD به طور موثرتری رفتار کنند.
مداخلات آموزشی:
مداخلات آموزشی می تواند به کودکان مبتلا به ADHD کمک کند تا در مدرسه موفق تر باشند. این مداخلات ممکن است شامل آموزش مهارت های مطالعه، ارائه زمان اضافی برای تکمیل تکالیف و استفاده از استراتژی های مدیریت رفتار باشد.
تغییر سبک زندگی:
تغییر سبک زندگی می تواند به بهبود علائم ADHD کمک کند. این تغییرات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ورزش منظم: ورزش منظم می تواند به افزایش تمرکز و کاهش علائم بیش فعالی و تکانشگری کمک کند.
- خواب کافی: خواب کافی برای سلامت مغز و عملکرد شناختی ضروری است.
- تغذیه سالم: خوردن یک رژیم غذایی سالم می تواند به بهبود تمرکز و رفتار کمک کند.
- کاهش استرس: استرس می تواند علائم ADHD را تشدید کند. تکنیک های آرامش بخش مانند یوگا و مدیتیشن می توانند به کاهش استرس کمک کنند.
درمان های جایگزین برای بیش فعالی و نقص توجه (ADHD) در کودکان
برخی از افراد از درمان های جایگزین مانند طب سوزنی، ماساژ و نوروفیدبک برای درمان ADHD استفاده می کنند. با این حال، شواهد علمی کافی برای اثبات اثربخشی این درمان ها وجود ندارد.
انتخاب بهترین روش درمان برای هر کودک به عوامل مختلفی از جمله شدت علائم، سن کودک و ترجیحات والدین بستگی دارد. مهم است که با یک متخصص بهداشت روان مشورت کنید تا بهترین روش درمان را برای فرزندتان تعیین کنید.
در نهایت، توجه به این نکته ضروری است که ADHD یک اختلال مزمن است و به درمان طولانی مدت نیاز دارد. با این حال، با درمان مناسب، کودکان مبتلا به ADHD می توانند زندگی سالم و موفقی داشته باشند.
عوارض عدم درمان بیش فعالی و نقص توجه (ADHD) در کودکان
عدم درمان ADHD می تواند عواقب منفی متعددی برای کودکان داشته باشد که در ادامه به طور مفصل به آنها می پردازیم:
مشکلات تحصیلی:
کودکان مبتلا به ADHD که درمان نمی شوند، در معرض خطر بیشتری برای افت تحصیلی، تکرار پایه و ترک تحصیل هستند. آنها ممکن است در تمرکز، یادگیری و به خاطر سپردن مطالب مشکل داشته باشند.
مشکلات اجتماعی:
کودکان مبتلا به ADHD که درمان نمی شوند، ممکن است در برقراری ارتباط با دیگران و ایجاد و حفظ روابط دوستانه مشکل داشته باشند. آنها ممکن است impulsivity و پرخاشگر باشند، که می تواند منجر به درگیری با همسالان شود.
مشکلات عاطفی و رفتاری:
کودکان مبتلا به ADHD که درمان نمی شوند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عزت نفس پایین، اضطراب، افسردگی و سوء مصرف مواد هستند. آنها ممکن است در مدیریت رفتار خود مشکل داشته باشند و بیشتر در معرض خطر رفتارهای ضد اجتماعی و بزهکاری قرار دارند.
عوارض عدم درمان ADHD می تواند تا بزرگسالی ادامه داشته باشد و بر سلامت روان، شغل و روابط فرد تأثیر منفی بگذارد. درمان زودهنگام ADHD می تواند به پیشگیری از این عوارض و کمک به کودکان مبتلا به ADHD برای رسیدن به پتانسیل کامل خود کمک کند.
