درمان روانی، به عنوان گفتار درمانی هم شناخته می‌شود و تکنیک‌های آن به افراد در تغییر رفتارها، افکار و احساساتی که باعث مشکلات یا استرس می‌شوند، کمک می‌کند. این روش درمانی به اختلالات و مشکلات روانی از طریق تکنیک‌های کلامی و روانشناختی پرداخته و توسط متخصصان مختلفی از جمله روانشناسان بالینی، روانپزشکان، مشاوران ازدواج و خانواده، و دیگر تخصص‌ها اجرا می‌شود.
در این فرآیند، روان درمانگر به افراد در مقابله با مشکلات خاص یا عمومی کمک می‌کند، از جمله بیماری‌های روانی یا منابع استرس زندگی. با توجه به رویکردهای مختلف، از تکنیک‌ها و استراتژی‌های متنوعی برای حل مسائل استفاده می‌شود. ایجاد رابطه درمانی، ارتباط برقراری و ایجاد گفتگو از جمله جوانب مشترک در هر نوع روان درمانی است.
این مقاله به تفصیل انواع مختلف روان درمانی را مورد بررسی قرار می‌دهد و مزایای احتمالی آن را برجسته می‌کند. همچنین، شرایط مختلفی که ممکن است توسط این روش درمانی پوشش داده شود و اثربخشی آن در درمان اختلالات روانی مختلف بررسی می‌شود.
روان درمانی چیست؟
روان درمانی به خدمات حرفه‌ای ارائه شده توسط متخصصان سلامت روان به همراه درمانجو اشاره دارد. هدف این خدمات کاهش رنج روانی و افزایش ظرفیت روانی درمانجو برای مقابله با مشکلات درونی و حل آنها است. این فرایند تجربه‌ای است که می‌تواند به دستیابی به اهداف مشخص خود مؤثر باشد.
با تاکید بر اهمیت فضا در روان درمانی، یالوم (۲۰۰۲) تأکید می‌کند که “موهبت” این نوع درمان را می‌توان از منظر فضا نیز در نظر گرفت. این فضای فیزیکی، جایی است که مراجع و روان درمانگر می‌توانند بدون مزاحمت به دیدار یکدیگر بپردازند. فضای مخصوصی در زمان اختصاص داده می‌شود که در آن مراجعه‌کننده می‌تواند به طور انحصاری به مشکلات خود پرداخت کند. به علاوه، فضایی در ذهن درمانگر به عنوان جایی خاص برای آزاد شدن از نگرانی‌های فرعی و معطوف کردن تمام توجه به درمانجو، پیشنهاد می‌شود.
این مطلب بر اساس ادبیات مربوطه توسعه یافته است (هولمز، ۲۰۱۲) و به طور کلی توضیحات جامعی در مورد مفهوم و اهمیت روان درمانی ارائه داده است.
روان درمانگر کیست؟
روان درمانگر، یک حرفه‌ای متخصص در زمینه سلامت روان است که اطلاعات و تجربه گسترده‌ای در این زمینه دارد. این فرد تحصیلات تکمیلی خود را به رشته سلامت روان اختصاص داده و دوره‌های تخصصی متعددی را گذرانده است. او نه تنها زمان زیادی را در آموزش و یادگیری اختصاص داده است بلکه به صورت مداوم تحت نظارت سوپروایزرها قرار گرفته و دانش خود را به‌روز نگه می‌دارد. روان درمانگران متخصص همیشه در تلاشند تا دانش خود را در زمینه سلامت روان به‌روز نگه دارند.
همان‌طور که اشاره شد، ارتباط مثبت و سالم بین درمانگر و درمانجو یکی از عوامل کلیدی در اثربخشی درمان است. در نتیجه، حاکی از اهمیت برقراری و حفظ سلامت روان درمانگران در این زمینه است. بنابراین، اطمینان از اینکه روان درمانگران خود به نسبت سالمی برخوردار هستند، به موفقیت درمانی بیشتر کمک می‌کند، چه این روان درمانگران تحت درمان باشند یا خود درمان را تجربه کرده باشند.
انواع روان درمانی
- درمان فردی، با همکاری یک روان درمانگر، به شکل فردی ارائه می‌شود. این نوع درمان بر اساس نیازها و سبک درمانگر و بیمار تنظیم می‌شود.
- زوج درمانی، جهت بهبود عملکرد روابط زناشویی، با مشارکت یک درمانگر انجام می‌شود.
- خانواده درمانی، به هدف بهبود پویایی خانواده متمرکز است و ممکن است افراد مختلف خانواده در آن شرکت کنند.
- گروه درمانی، با حضور گروهی از افراد با هدف‌های مشترک ارائه می‌شود. این فرآیند به اعضای گروه امکان حمایت و تمرین رفتارهای جدید را می‌دهد.
هر روانشناس از یک یا چند رویکرد درمانی استفاده می‌کند و هر رویکرد می‌تواند با دیگری تفاوت‌هایی داشته باشد. این دیدگاه‌های نظری به عنوان نقشه‌راه‌های عملی عمل می‌کنند تا بهترین راه حل‌ها را برای بیماران ارائه دهند.
در انتخاب روانشناس، نیاز است به پژوهش‌های روانشناختی فعلی، گرایش نظری روانشناس و تأثیرات مستقیم آن بر بهبودی شما توجه کنید. هر رویکرد نظری تأثیر خاصی در فرآیند درمان دارد.
برخی روانشناسان از رویکرد شناختی-رفتاری استفاده می‌کنند و برخی از بیماران خود را به تمرین مهارت‌های مقابله‌ای در خانه تشویق می‌کنند. در حالی که رویکرد روانشناس شناختی، اطلاعات بیشتری از بیمار در مورد واکنش‌هایش در مواقع مختلف جمع‌آوری می‌کند و تمرین مهارت‌های جدید را ترویج می‌کند.
رویکردهای روانکاوی و انسان‌گرایانه بیشتر بر صحبت تمرکز دارند تا فعالیت. جلسات ابتدایی ممکن است با بحث درباره تجربیات اولیه شما آغاز شود تا علت‌های مشکلات فعلی شما شناسایی شود.
روانشناس شما ممکن است از مؤلفه‌های چند متد درمانی بهره‌مند شود. این به این معناست که او خود را به یک رویکرد خاص محدود نمی‌کند و ترکیبی از مؤلفه‌های مختلف را برای بهبود وضعیت شما در نظر می‌گیرد.
در عوض، روانشناس شما از متدهای متفاوتی استفاده می‌کند و آنها را با هم ترکیب می‌کند تا یک رویکرد یکپارچه و مناسب برای نیازهای خاص شما ایجاد شود.
نکته حائز اهمیت در اینجا این است که آیا روانشناس شما در زمینه‌ای که نیاز به کمک دارید، تخصص دارد یا خیر. اطمینان حاصل کنید که او قابلیت ارائه کمک در زمینه‌ای که به آن نیاز دارید را داراست.
روان درمانی چه فوایدی دارد؟
روان درمانی به عنوان یک گزینه مقرون به صرفه‌تر نسبت به سایر روش‌های درمان شناخته می‌شود، به خصوص برای افرادی که نیاز به داروهای روانگردان ندارند. این رویکرد می‌تواند برای بهبود وضعیت روحی و روانی شما مناسب باشد، حتی اگر فقط احساس کنید که بخشی از زندگی‌تان کاسته شده و با مشاوره از یک متخصص سلامت روان، بهبود یابد. مزایای چشم‌گیر روان درمانی عبارتند از:
- بهبود مهارت‌های ارتباطی
- تغییر الگوهای فکری به سمت سالم‌تر و افزایش آگاهی از افکار منفی
- افزایش بینش در مورد زندگی
- توانایی انتخاب‌های سالم‌تر در زندگی
- بهبود استراتژی‌های مقابله برای مدیریت پریشانی
- تقویت پیوندهای خانوادگی
روان درمانی چه اثراتی را به دنبال دارد؟
یکی از انتقادات بزرگ نسبت به روان درمانی، شکایت از اثربخشی آن است. در یک تجزیه و تحلیل ابتدایی، هانس آیزنک، روانشناس مشهور، به این نتیجه رسید که دو سوم افراد شرکت‌کننده در مطالعات، بدون توجه به دریافت یا عدم دریافت روان‌درمانی، بهبود یافته یا به طور خودبخود پیشرفت کرده‌اند. با این حال، تحقیقات بعدی نشان داده‌اند که روان درمانی می‌تواند بهبودی و بهزیستی افراد را تسریع دهد. بر اساس گزارش Verywell Mind در مورد هزینه درمان، ۸۰ درصد افراد درمان را سرمایه‌گذاری مؤثری می‌دانند حتی با وجود هزینه‌های زیاد. به علاوه:
- ۹۱ درصد از مراجعان با کیفیت درمانی راضی هستند
- ۸۴ درصد از آنها از پیشرفت خود در راستای اهداف سلامت روان خود خوشحال‌اند
- ۷۸ درصد اعتقاد دارند که درمان نقش مهمی در دستیابی به اهداف ایفا می‌کند
بروس وامپلد، آمارشناس و روانشناس، در کتاب “بحث بزرگ روان درمانی” اظهار کرده که عواملی مانند شخصیت درمانگر و باورهای آنها در مورد اثربخشی درمان، نقش مهمی در نتیجه روان درمانی ایفا می‌کند. به نظر وامپلد، نوع درمان و پایه نظری آن تأثیر چندانی بر نتیجه ندارد.
این تفاوت دیدگاه‌ها محققان را به تحقیقات بیشتر در زمینه اثربخشی روان درمانی ترغیب کرده است. تحقیقات به تازگی نشان داده است که روان درمانی یک شکل مؤثر از درمان برای برخی از اختلالات اضطرابی، اختلالات خلقی، اختلالات تغذیه‌ای، و حتی غم و اندوه و تروما است.
چگونه بفهمیم که آیا به روان درمانی نیاز هست؟
ممکن است به دنبال نشانه‌هایی باشید که نشان دهنده نیاز به روان درمانی است، اما شاید تشخیص دقیق و زمان مناسب برای مراجعه به یک متخصص برای شما دشوار باشد. برخی از نشانه‌های کلیدی که ممکن است نشان دهنده زمان مناسب برای مراجعه به روان درمانگر باشد عبارتند از:
-
تأثیر بر زندگی:
اگر مسائلی که با آن مواجه هستید، به طور قابل توجهی بر زندگی شما تأثیر گذاشته و ممکن است در زمینه‌هایی مانند مدرسه، کار و روابط با مشکلاتی روبرو شده باشید، ممکن است زمان مناسب برای تجربه روان درمانی باشد.
-
مکانیسم‌های مقابله‌ای ناسالم:
اگر متوجه شدید که به مکانیسم‌های مقابله‌ای ناسالم و خطرناکی مثل سیگار کشیدن، نوشیدن، پرخوری یا اعتماد به نفس از طریق ارتباط با دیگران پناه می‌برید، این ممکن است نشان‌دهنده نیاز به یافتن راهبردهای مقابله‌ای سالم‌تر و مفیدتر باشد.
-
نگرانی دیگران:
اگر دوستان یا خانواده نگرانی در مورد سلامت عاطفی شما را بیان کرده‌اند، ممکن است زمان مناسب برای بررسی وضعیت روانی خود با یک روان درمانگر باشد.
-
عدم توفیق در تلاش‌های شخصی:
اگر تا کنون کتاب‌های خودیاری را مطالعه کرده، تکنیک‌های آنلاین را امتحان کرده یا حتی سعی کرده‌اید مشکلات را نادیده بگیرید، اما به نظر می‌رسد همه چیز ثابت می‌ماند یا حتی بدتر می‌شود، ممکن است زمان باشد تا به دنبال کمک حرفه‌ای در راستای بهبود وضعیت روانی خود بگردید.
زمان مناسب برای مراجعه به روان درمانگر
حتی اگر شما از واقعیت مشکلات خود و نیاز به درمان آگاه باشید، ممکن است برای شروع به درمان احساس تردید و اضطراب داشته باشید.
بیرون آمدن از احساسات افسردگی، اضطراب یا عصبانیت ممکن است چالش‌برانگیز باشد.
حل کردن این احساسات ارزشمند است و مراجعه به یک روان درمانگر می‌تواند در این مسیر به شما کمک کند. اگر کیفیت زندگی شما آنطور نیست که انتظار داشتید، روان درمانی ممکن است یک راه‌حل موثر باشد.
بعضی از افراد پس از مدت طولانی احساس افسردگی، اضطراب یا عصبانیت، به دنبال راهکارهای روان درمانی می‌روند. تعدادی دیگر نیز به منظور مدیریت یک بیماری مزمن که سلامت عاطفی یا جسمی آنها را به خطر انداخته، به روان درمانی متوجه می‌شوند.
به هر حال، مشکلات کوتاه‌مدت دیگری نیز وجود دارند که نیاز به درمان دارند؛ از جمله طلاق، تنهایی، احساس درماندگی در محل کار جدید یا غم از دست دادن یکی از عزیزان.
تکنیک‌های روان درمانی
هنگامی که افراد به کلمه روان درمانی فکر می‌کنند، ممکن است تصویری کلیشه‌ای از یک بیمار را در ذهن داشته باشند که روی کاناپه دراز کشیده و با یک درمانگر در مورد مشکلاتش صحبت می‌کند. واقعیت این است که در روان درمانی از تکنیک‌ها و شیوه‌های متنوعی استفاده می‌شود.
رویکردها و تکنیک‌ها در روان درمانی بسیار متنوع هستند و از آنها برای مواقع و شرایط مختلف استفاده می‌شود. در ادامه به مرور کوتاهی بر انواع اصلی درمان خواهیم پرداخت:
-
رفتار درمانی:
– رفتار درمانی از تکنیک‌های شرطی‌سازی، شرطی‌سازی عملی و یادگیری اجتماعی برای تغییر رفتارهای مشکل‌ساز استفاده می‌کند.
– این رویکرد به مراجعان کمک می‌کند تا رفتارهای مخرب خود را تغییر داده و راهکارهای سالم‌تر را بیاموزند.
-
شناختی رفتاری (CBT):
– CBT یک رویکرد درمان روان درمانی است که به بیماران کمک می‌کند تا افکار و احساساتی که بر رفتارها تأثیر می‌گذارد، درک کنند.
– این روش از تکنیک‌های شناختی و رفتاری برای تغییر افکار منفی و رفتارهای ناسازگار استفاده می‌کند.
بیشتر بخوانید: رویکرد درمانی CBT چیست؟
-
شناختی:
– روان درمانی شناختی به شناسایی تحریف‌های شناختی متمرکز است و سعی دارد این افکار را با موارد واقع بینانه و مثبت جایگزین کند.
– با تغییر افکار اساسی، افراد می‌توانند خلق و خوی خود را بهبود بخشند.
-
روانکاوی:
– روانکاوی به کاوش در افکار و تجربیات گذشته فرد برای جستجوی افکار، احساسات و خاطرات ناخودآگاه می‌پردازد.
– این رویکرد به افراد کمک می‌کند تا فهم عمیق‌تری از خود پیدا کنند و با چالش‌های زندگی بهتر برخورد کنند.
هرکدام از این رویکردها و تکنیک‌ها دارای مزایا و کاربردهای خاصی هستند و بر اساس نیازها و ویژگی‌های فردی مراجعان انتخاب می‌شوند.
جمع‌بندی از روان درمانی چیست
در این نوشتار به صورت کامل به شما آموختیم که روان درمانی چیست، چه اثرات و فوایدی دارد و در چه زمانی باید به روان درمانگر مراجعه کنید. امیدواریم که این مطلب برای شما مفید واقع شده باشد. در صورت نیاز به خدمات روان‌شناسی با دکتر ضحی زندی در ارتباط باشید.
