پرخوری عصبی یا بولیمیا، یکی از اختلالات خوردن است که می‌تواند هر فردی را در هر زمانی تحت تأثیر قرار دهد، اگر چه اغلب در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی ظاهر میشود. در صورت تجربه این اختلال، ممکن است احساس کنید که قادر به متوقف کردن یا کنترل این الگو نیستید. اما امیدوار باشید، زیرا هر مشکلی به کمک مشاوره نوجوان و یا بزرگسال درمان‌پذیر است. این مقاله به شما کمک خواهد کرد تا با مشکلات بولیمیایی خود یا عزیزان خود مقابله کرده و راه‌حل‌های مناسب را پیدا کنید.
پرخوری عصبی چیست؟
پرخوری عصبی، که به عنوان ساده پرخوری نیز شناخته میشود، اغلب با یک چرخه مزمن از افراط در مصرف غذا (پرخوری) و سپس روش‌های پاکسازی (استفاده از روش‌های مختلف برای از بین بردن اضافه‌ای کالری مصرفی) شناخته میشود. این اختلال از جمله شایع‌ترین اختلالات خوردن در سطح جهان است.
بر اساس تحقیقات انجام شده توسط انجمن ملی اختلالات خوردن، بولیمیا تقریباً ۱.۵٪ از زنان جوان و ۱/۰٪ از مردان جوان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و علائم آن اغلب در اوایل ۱۲ سالگی یا حتی قبل‌تر ظاهر می‌شوند. بسیاری از افراد مبتلا به پرخوری وزن متوسطی دارند.
اگر با پرخوری عصبی روبرو هستید، ممکن است بیشتر وقت خود را در مصرف مقادیر زیادی از غذا صرف کنید و سپس تلاش کنید که از کالری‌های مصرفی خود خلاص شوید. احتمالاً این چرخه از افراط و پاکسازی را چندین بار در هفته یا حتی در مواقع شدید، چندین بار در روز تجربه می‌کنید.
ممکن است به طور پنهانی و به حدی که باعث درد شدید معده میشود، غذاها را مصرف کنید. افراد مبتلا به پرخوری عصبی اغلب ترجیح می‌دهند غذاهایی که حاوی کربوهیدرات زیادی هستند.
برای از بین بردن اضافه‌ای کالری که مصرف کرده‌اید، ممکن است از روش‌هایی مانند استفراغ یا استفاده از داروهای ادرارآور، ملین‌ها یا جوش شیرین پاکسازی استفاده کنید. همچنین، با اقداماتی نظیر روزه‌گرفتن، رژیم‌های غذایی سخت یا تمرینات ورزشی سنگین، ممکن است سعی کنید اثرات پرخوری عصبی را کاهش دهید.
تأثیرگذاری پرخوری عصبی
پرخوری عصبی به عنوان یک اختلال خوردن، اثرات خود را به ویژه در جمعیت زنان به نسبت بیشتر از مردان اعمال می‌کند. این الگوی رفتاری معمولاً در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شکل می‌گیرد، اما قابلیت تحت تأثیر قرار گرفتن افراد را در هر طیف سنی دارد. بین ۱ تا ۲ درصد از جمعیت در طول هر سال با بولیمیا روبرو می‌شوند. پرخوری عصبی قابلیت ظاهر شدن در افراد با هر جنس، جنسیت، سن، نژاد، قومیت یا نوع بدن را داراست.
بررسی علل پرخوری عصبی
اگرچه عادت‌های ناطبیعی در خوردن و پاکسازی نمایانگر پرخوری هستند، اصل مشکل در داشتن تصور منفی از خود و تحریف تصویری از بدن است. در صورت ابتلا به بیماری پرخوری، افراد بسیار سختگیرانه و ناعادلانه نسبت به هر نقص واقعی یا تصورشده در خود عمل می‌کنند. هرچند ممکن است آگاه باشید که خوردن افراطی و پاکسازی ضرراتی برای سلامتی فیزیکی و روحی دارد، اما به نظر می‌رسد که قادر به کنترل این عادت‌های غذایی نیستید.
مانند دیگر اختلالات غذاخوردن، پرخوری دلیل اختصاصی ندارد، اما عوامل بیولوژیکی، روانشناختی، محیطی و رفتاری مرتبط با این بیماری وجود دارند. عواملی که ممکن است شما را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پرخوری قرار دهند، شامل:
- سابقه خانوادگی بیماری پرخوری یا اختلالات خوردن دیگر؛ اگر فردی در خانواده شما از پرخوری رنج می‌برد، شما چهار برابر بیشتر از فرد معمولی برای ابتلا به این بیماری در خطر هستید.
- سابقه خانوادگی یا فردی از اختلالات خلقی مثل افسردگی، اضطراب یا سوءمصرف مواد.
- عزت نفس ضعیف؛ ممکن است به دلیل محیط بحرانی خانوادگی باشد که بر موفقیت و کامیابی زیاد تأکید دارد.
- ویژگی‌های شخصیتی مثل تکانشگری، سختگیری، ترس بیش از حد، کمرویی، بدبینی و مشکل در “آینده‌نگری”.
- بحران‌های خانوادگی یا شخصی دشوار.
- سابقه سوءاستفاده جنسی، سوءاستفاده جسمی و سایر تجربیات آسیب‌زا.
- تسلیم شدن به فشارهای فرهنگی، خانوادگی یا همسالان برای کاهش وزن و لاغر شدن.
چگونه پرخوری بر سلامت و تندرستی شما تأثیر می‌گذارد؟
رفتارهای افراطی و پاکسازی بدن، بدون شک، تأثیرات مخربی بر سلامت جسمی خود دارند. این تأثیرات شامل:
- التهاب و گلو درد یا التهاب مری، زخم دهان، غدد بزاقی متورم
افراط در خوردن و استفراغ مکرر ممکن است به التهاب و مشکلات در مناطق دهان و گلو منجر شود.
- مینای دندان پوسیده و پوسیدگی دندان
قرار گرفتن بیش از حد در معرض اسید معده در هنگام استفراغ می‌تواند باعث آسیب به مینا و پوسیدگی دندان شود.
- نوسان وزن
رفتارهای پرخوری می‌تواند به نوسانات وزن، افزایش یا کاهش، منجر شود.
- مشکلات دستگاه گوارش
این شامل اسهال، نفخ، یبوست، رفلاکس اسید، تهوع، درد شکم، و زخم معده میشود.
- کم آبی
استفراغ مکرر ممکن است منجر به کمبود آب شده و مشکلاتی ایجاد کند.
- بوی بد دهان
پرخوری و استفراغ مکرر می‌تواند منجر به بوی بد دهان شود.
- فشار خون پایین
رفتارهای پرخوری می‌توانند فشار خون را کاهش دهند.
- عدم تعادل الکترولیت
از دست رفتن سدیم، کلسیم، پتاسیم و سایر مواد معدنی ممکن است به عدم تعادل الکترولیت و مشکلات قلبی منجر شود.
علاوه بر این، ممکن است با شرایط عاطفی و روانی نیز روبرو شوید، از جمله:
– احساس گناه و شرم
– حساسیت بیش از حد به تعداد کالری مصرفی
– کاهش مزمن عزت نفس و تصویر منفی از خود
– افسردگی یا اضطراب
– امتناع از دوستان و فعالیت‌ها
این نشان‌دهنده اهمیت درک و مدیریت رفتارهای پرخوری برای حفظ سلامت و تندرستی شماست.
تفاوت بین پرخوری عصبی و بی‌اشتهایی عصبی چیست؟
در افراد مبتلا به پرخوری عصبی، معمولاً وزن به نسبت طبیعی است و در یک چرخه پرخوری و پاکسازی گیر کرده‌اند. این افراد به طور متناوب از میزان زیادی غذا مصرف می‌کنند و سپس به عملیات پاکسازی یا کنترل وزن متوسل می‌شوند. از سوی دیگر، در بی‌اشتهایی عصبی، افراد دچار کمبود وزن هستند و برای کاهش وزن از رژیم‌های غذایی نامتعارف و ورزش‌های فراوان استفاده می‌کنند. این افراد با وجود لاغری خود، ممکن است احساس کنند که چاق هستند و به اندازه‌ای لاغر شوند که به نظر بیماری‌زده بیایند.
تفاوت بین پرخوری عصبی و اختلال پرخوری چیست؟
در پرخوری عصبی، افراد غذای فراوانی می‌خورند و سپس به عملیات پاکسازی یا تلاش برای فرار از وزن اضافی می‌پردازند. این افراد معمولاً دارای وزن ایده‌آلی هستند که به عنوان سالم در نظر گرفته میشود. اما در اختلال پرخوری، افراد غذای زیادی مصرف می‌کنند اما چاق نمی‌شوند. همچنین، افراد مبتلا به پرخوری عصبی دارای وزن مناسبی هستند، درحالیکه افراد اختلال پرخوری عمدتاً دارای اضافه وزن یا چاقی هستند.
علائم و نشانه‌های پرخوری عصبی چیست؟
تشخیص پرخوری عصبی ممکن است چالش‌برانگیز باشد، زیرا افراد مبتلا به این اختلال عمدتاً پرخوری می‌کنند و سپس به طور پنهانی به عملیات پاکسازی می‌پردازند. وجود بسته‌بندی‌های خالی از مواد غذایی یا بسته‌بندی‌های خالی ملین‌ها در محیط خانگی ممکن است نشانه‌های هشدارآمیزی از پرخوری عصبی باشند. علائم رفتاری و عاطفی دیگر پرخوری عصبی عبارتند از:
- مراجعه مکرر به حمام، به ویژه بعد از وعده غذایی
- انجام ورزش بیش از حد
- تصویرگرفتن مداوم از بدن
- ترس شدید از افزایش وزن
- افسردگی، اضطراب یا سوء مصرف مواد
- احساس از دست دادن کنترل
- احساس گناه یا شرم در زمان مصرف غذا
- کناره‌گیری اجتماعی از دوستان و خانواده
علائم فیزیکی پرخوری عصبی می‌تواند شامل مشکلات دندانی نیز باشد. استفراغ متکرر می‌تواند باعث فرسایش مینای دندان شده و دندان‌ها را شفاف تر و حساس‌تر نماید. علائم فیزیکی دیگر پرخوری عصبی شامل:
- گونه‌ها یا خطوط فک متورم شده
- مشکلات گوارشی مانند یبوست و رفلاکس اسید
- زخم‌ها، خراش‌ها یا پینه‌روی بند انگشتان
- غش کردن
- دوره‌های قاعدگی نامنظم
- ضعف عضلانی
- چشم‌های پرخون
- کم‌آبی بد
چگونه تشخیص دهیم که واقعاً گرسنه هستیم یا دچار پرخوری عصبی شده‌ایم؟
برای تشخیص گرسنگی و پرخوری عصبی، مهمترین گام این است که ویژگی‌ها و نشانه‌های هرکدام را به دقت شناسایی کنیم و تفاوت‌های آنها را بفهمیم. در ادامه، ویژگی‌های هر دو حالت را آشکار می‌سازیم تا به شما کمک کنیم تا آسان‌تر این دو را از یکدیگر تشخیص دهید.
ویژگی‌های پرخوری عصبی:
- ناگهانی و غیر منتظره ظاهر میشود.
- احساس فوری نیاز به رفع گرسنگی دارد.
- میل به مصرف یک غذای خاص دارد.
- ممکن است به تازگی غذا خورده باشید ولی احساس گرسنگی دارید.
- اغلب بعد از وقوع اتفاق ناگوار و ناراحت‌کننده ظاهر میشود.
ویژگی‌های گرسنگی واقعی:
- به تدریج و به طور تدریجی ظاهر میشود.
- به نیازهای جسمی مرتبط است و احساسات نیست.
- میل به مصرف هر غذایی برای رفع گرسنگی وجود دارد، حتی نان خالی.
ویژگی‌های روانی بولیمیا
بسیاری از افراد مبتلا به اختلالات خوردن ویژگی‌های روانی خاصی را تجربه می‌کنند که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم ارتقاء عزت نفس
- احساس ناتوانی و ناکامی
- ترس از افزایش وزن
- احساس گناه، انزجار و افسردگی
- نارضایتی شدید از شکل و اندازه بدن
- ممکن است رفتارهای پرخطر نیز مانند مصرف مواد یا الکل دیده شود.
تأثیرات پرخوری عصبی بر سلامت
پرخوری عصبی، اگر به‌درستی درمان نشود، می‌تواند برای سلامت بسیار خطرناک باشد و به بدن آسیب‌های جدی وارد کند. اثرات طولانی‌مدت این بیماری شامل:
- آسیب به کلیه‌ها
- کاهش میل جنسی
- آسیب دائمی به دندان‌ها
- آسیب به سیستم گوارش و معده
- میل یا اقدام به خودکشی
- دوره‌های قاعدگی نامنظم
- افزایش خطر مشکلات قلبی
- آسیب به تارهای صوتی و گلو
- افترا به اعتیاد، سوءمصرف مواد و یا رفتارهای پرخطر
- افسردگی، اضطراب، اختلال وسواس فکری و دیگر مشکلات سلامت روان
با خوشحالی، بسیاری از اثرات فیزیکی پرخوری عصبی قابل درمان و بازگشت‌پذیر هستند و با اقدامات مناسب، می‌توان از تشدید آنها جلوگیری کرد. اما بیش از هرچیز، تأثیرات روحی این اختلال بسیار آزاردهنده هستند و فرد را در یک دایره ناخوشایند از پرخوری و مشکلات روحی قرار می‌دهد. بنابراین، تأخیر در درمان آن توصیه نمی‌شود و به سرعت باید اقدامات لازم انجام شود.
راه‌های درمان پرخوری عصبی
درمان پرخوری عصبی ممکن است به نظر برسد که چالش‌هایی دارد، اما اقدامات قدم به قدم می‌توانند کمک کننده باشند. همچنین، مشاوره فردی و همکاری با تیم تخصصی از متخصصان از جمله دکتر تغذیه و دکتر روانشناسی می‌تواند در این مسیر کمک بیشتری به شما کند.
۱. شناسایی عوامل استرس زا
آیا از عوامل محرکهای پرخوری عصبی خود مطلع هستید؟ شناخت عوامل استرسزا که باعث میشود به سمت غذا حرکت کنید، اولین گام برای کنترل این وضعیت است.
برای شروع، با بررسی رفتارهای خود آغاز کنید. پیش از اینکه به آشپزخانه بروید، از خود بپرسید که آیا احساس گرسنگی دارید یا اینکه دلیل دیگری دارد.
هربار که این وضعیت رخ می‌دهد، ثبت کنید که چه عاملی باعث این پاسخ شده و آن را یادداشت کنید. این اقدام به شما کمک می‌کند تا متوجه شوید کدام شرایط و موقعیت‌ها باعث پرخوری در وضعیت‌های استرس میشود.
۲. حذف غذاهای محرک
اغلب افراد می‌توانند غذاهایی را که در پاسخ به استرس به سمت آنها می‌روند شناسایی کنند. پس از شناسایی عوامل استرس زا، گام بعدی حذف غذاهایی است که شما در شرایط استرس به سمت آنها می‌روید؛ به ویژه اگر دارای قند زیاد، فرآوری شده یا دارای چربی بالا باشند.
به جای این مواد غذایی، گزینه‌های مغذی تر را به عنوان جایگزین انتخاب کنید که می‌توانند در کنترل گرسنگی در لحظات استرسی به شما کمک کنند.
۳. جایگزینی پرخوری عصبی را با فعالیت‌های دیگر
اگرچه همیشه ممکن نیست از غذا کاملاً اجتناب کرد، اما در لحظاتی که استرس زیاد است و غذا در دسترس شماست، می‌توانید راه‌های دیگری برای کنترل استرس پیدا کنید.
در اینجا چند ایده برای مقابله با این شرایط آورده‌ایم:
- ۱۰ تا ۱۵ دقیقه پیاده‌روی کنید.
- ۳ تا ۵ دقیقه تمرین تنفس دیافراگمی (تنفس شکمی) را انجام دهید.
- یک لیوان آب بنوشید و به آن آب میوه مورد علاقه‌تان اضافه کنید تا طعم بهتری داشته باشد.
- با یکی از دوستان یا اعضای خانواده تماس بگیرید و صحبت کنید.
- درباره آنچه شما را ناراحت کرده بنویسید.
- چند حرکت یوگا ضد استرس انجام دهید مانند ایستادن و به جلو خم شدن، ژست پروانه، مثلث، یا پاها بالای دیوار.
- یک کتاب رنگ آمیزی بزرگسالان و مداد رنگی یا خودکار مورد علاقه‌تان را بردارید و با خلاقیت استرس را از بین ببرید.
- مدیتیشن کنید.
- یک یا دو فصل کتاب بخوانید یا جدول حل کنید.
- دستان خود را با سرگرمی‌هایی مانند بافندگی، طراحی، ساختن یا فشار دادن یک توپ استرس مشغول کنید.
۴. فعالیت بدنی داشته باشید.
آیا شما برای کاهش استرس به دنبال راهی هستید؟ چرا به جای آنکه در منزل بنشینید، بیرون بروید یا حتی یک تشک یوگا بردارید و با انجام تمرینات یوگا، به حرکت بپردازید. حرکت دادن به بدنتان و افزایش فعالیت بدنی یکی از بهترین راه‌ها برای کاهش استرس و افزایش احساس آرامش است.
ورزش نه تنها به حفظ سلامتی بدن شما کمک می‌کند بلکه ذهن شما را نیز آرام می‌کند. فعالیت بدنی با کاهش استرس، شانس ابتلا به مشکلات زیر را کاهش می‌دهد:
– فشار خون
– بیماری‌های قلبی
– چاقی
– سردردهای مزمن
– مشکلات خواب
۵. تمرین مراقبه و ذهن آگاهی
بر اساس توصیه‌های انجمن قلب آمریکا، انجام تمرینات روزانه مراقبه و آگاهی از ذهن، تمرین اعصاب و تمرینات تنفس عمیق می‌تواند به پیشگیری از استرس قبل از وقوع کمک کند.
با اختصاص حداقل ۱۵ دقیقه هر روز به یک یا چند فعالیت از این دست، شروع کنید. هر هفته میزان زمان را به تدریج افزایش دهید تا به ۳۰ دقیقه در روز برسید. این تمرینات می‌توانند به بهبود وضعیت ذهنی و کاهش تأثیرات منفی استرس کمک کنند.
۶. مراجعه به یک متخصص خوب
برای درمان پرخوری عصبی، بهتر است به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. او به نیازهای جسمی و روانی شما دقت خواهد کرد و راه‌های درمانی مناسب را پیشنهاد خواهد داد. ممکن است نیاز به مشاوره و استفاده از داروها نیز وجود داشته باشد. اغلب، متخصصان با برنامه‌های موثری به شما کمک می‌کنند تا در مدت زمان کوتاهی از این مشکلات خلاص شوید.
داروهای ضد افسردگی، از جمله فلوکستین که توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) تایید شده‌اند، ممکن است توسط پزشکان برای درمان پرخوری عصبی تجویز شوند.
۷. مشاوره
مشاوره یک ابزار قدرتمند در راه حل مشکلات است! مشاور با ارائه راهنمایی‌های ارزشمند، به شما کمک می‌کند تا چگونگی مدیریت احساسات و افکار خود را یاد بگیرید. حتی اگر در یک دوره پرخوری قرار گرفتید، مشاور می‌تواند به شما کمک کند تا از پاکسازی پرهیز کنید. ارتباط با مشاور به شما این امکان را می‌دهد که افکار غیرمنطقی و رفتارهای ناسالم را با او به اشتراک بگذارید تا به شما کمک کند این چرخه را متوقف کنید. در صورت نیاز می‌توانید از خدمات روانشاسی کودک و یا بزرگسال استفاده نمایید.
۸. تغییر عادات غذایی
یک بخش اساسی در فرآیند درمان، به بهبود عادات غذایی اختصاص دارد. اگرچه اختلالات خوردن به طور معمول با خود مصرف غذا مرتبط نیست و اصطلاحاً به یک دامنه گسترده از افکار و احساسات دیگر اشاره دارد، اما غذا نقش مهمی در این راه دارد.
در این مرحله، شما با همکاری یک تغذیه‌شناس همکاری می‌کنید تا نحوه تشخیص سیگنال‌های گرسنگی و سیری بدن خود را یاد بگیرید. مشاور تغذیه به شما کمک می‌کند تا وزن خود را استحکام بخشیده و نسبت به غذا با دیدگاهی سالم‌تر نگریسته و به دست آورید.
۹. کنترل ارتباط پرخوری عصبی و افسردگی
تحقیقات نشان داده‌اند که افسردگی و پرخوری عصبی به شدت ترتبط هستند، زیرا برخی از افراد از غذا به عنوان یک مکانیسم مقابله با علائم افسردگی استفاده می‌کنند. آنها دریافته‌اند که مصرف غذا می‌تواند بر خلق و خوی آنها مؤثر باشد، حتی اگر به مدت کوتاهی باشد. بنابراین، برای کاهش افسردگی، به غذا روی می‌آورند.
درمان پرخوری عصبی با استفاده از فلوکستین برای این افراد پیشنهاد میشود. به عبارت دیگر، فلوکستین با افزایش سرتونین – که یک هورمون ضد استرس است – افسردگی را بهبود می‌بخشد و نیاز افراد به پرخوری را تسکین می‌دهد.
۱۰. داروهای موثر برای کنترل پرخوری عصبی
لیس‌دکس‌آمفتامین (وایوانس) که توسط FDA برای درمان اختلال پرخوری عصبی تایید شده است، گاهی اوقات تنها گزینه‌ای نیست. پزشکان ممکن است از دیگر داروها نیز برای درمان این عارضه استفاده کنند. این شامل داروهای ضد افسردگی، مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs)، بوپروپیون (آپلنزین، فورفیو، ولبوترین) و توپیرامات (توپاماکس) میشود.
۱۱. درمان پرخوری عصبی با داروهای گیاهی و طب سنتی
طب سنتی بر اصلاح شیوه زندگی به عنوان مهمترین عامل در درمان هر بیماری تأکید دارد. اصلاح الگوی خواب، تغذیه مناسب، فعالیت بدنی و مدیریت استرس در صدر اولویت هر برنامه درمانی قرار دارند.
در مراحل بعدی، داروهای گیاهی معمولاً به منظور کاهش استرس و تقویت سیستم عصبی تجویز می‌شوند. گیاهانی مانند اسطوخودوس، سنبل طیب، بادرنجبویه و سایر گیاهان موجود در لیست درمان پرخوری عصبی با طب سنتی قرار دارند.
جمع‌بندی از پرخوری عصبی
پرخوری عصبی که به عنوان “غذا خوردن احساسی” شناخته میشود، شامل استفاده از غذا به عنوان یک مکانیسم مقابله برای بهبود احساسات است. راهکارهای موجود برای مدیریت این مشکل اساساً از راهکارهای روانشناختی تشکیل شده‌اند. برخی از تکنیک‌ها به افراد کمک می‌کنند تا پرخوری خود را کنترل کنند. همچنین، در صورت وجود بیماری زمینه‌ای مانند افسردگی، تجویز داروها نیز به عنوان یک راه حل ممکن استفاده می‌شوند.
