واقع‌گرایی یک نوع از تفکر است که از دیدگاه مثبت یا منفی بودن متمایز می‌شود. با مرور دقیق بر تفکرات یا نگاهی که نسبت به زندگی داریم، متوجه خواهیم شد که چگونه الگوهای فکری ما شکل می‌گیرد. نگاه واقع‌بینانه به زندگی چالش‌برانگیز است؛ زیرا اغلب ما درگیر تله‌های ذهنی یا اشتباهات شناختی می‌شویم که ما را از حقیقت دور می‌کنند.
تاثیر بسیاری از عوامل بر نحوه فکر کردن ما تأثیرگذار است. در اکثر موارد، کنترل بر تفکرات خود را از دست می‌دهیم و به مسائل غیرضروری فکر می‌کنیم. این مقاله به بررسی واقع‌گرایی و تأثیرات آن خواهد پرداخت.
واقع‌گرایی یا واقع‌بینی چیست؟
در بسیاری از مواقع، تصورات و آرزوهای ما از واقعیت‌ها جدا می‌شوند. تفکر واقع‌گرایانه به معنای دیدن و بررسی موقعیت‌ها به شکل دقیق و واقعی است، بدون تحریف و افزایش یا کاهش درک ما از آنها.
برخی افراد ممکن است تصور کنند که دستیابی به تفکر واقع‌گرایانه دشوار است و گاهی حتی به عنوان معادل تفکر منفی یا بدبینی تلقی شود. اما باید بدانید که این نوع تفکر نه تنها باعث بدبینی نمی‌شود، بلکه اساسی برای دستیابی به موفقیت است. در صورت تمایل بهتر است از مشاوره فردی برای بهبود تفکرات خود کمک بگیرید.
تأثیر واقع‌بینی بر زندگی ما چگونه است؟
واقع‌بینی، یک نگرش متوازن است که از شما خواسته نمی‌شود کاملاً ناامید شوید یا به رویاپردازی فریب بخورید. تفکر واقع‌گرایانه به شما کمک می‌کند تا موقعیت‌های چندگانه را درک کنید و با آنچه در حال رخ دادن است، هماهنگ شوید. به این ترتیب، می‌توانید به شیوه‌های بهتری با شرایط فعلی سازگار شده و تمرکز خود را بر روی چگونگی استفاده از این شرایط به نفع خود بگذارید.
تنها اندیشه مثبت بدون توجه به واقعیت‌ها ممکن است منجر به مشکلات روحی شود زمانی که اوضاع به سمت مطلوب پیش نمی‌رود. اما اگر به طور همزمان از واقع‌گرایی و اندیشه مثبت بهره‌مند باشید، همچنان امیدوار به دستیابی به موفقیت خواهید بود و در عین حال، خود را برای مقابله با چالش‌ها آماده می‌کنید.
مزایای تفکر واقع‌گرایی چیست؟
برای بهبود حل مشکلات و یادگیری از اشتباهات، آموزش تفکر واقع‌گرایانه امری حیاتی است. این نوع تفکر دارای مزایا ویژه‌ای است که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
کاهش خطرات و شانس‌های شکست با تفکر واقع‌گرا
تفکر واقع‌گرا نقش مهمی در درک و تجزیه و تحلیل پیامدهای انجام وظایف مختلف دارد. این نوع تفکر به شما کمک می‌کند تا این پیامدها را به دقت شناسایی کرده و برنامه‌ریزی مؤثری برای مواجهه با آنها انجام دهید. این عمل باعث می‌شود تا خطرات و احتمال شکست به حداقل ممکن کاهش یابند.
شناسایی اهداف و نحوه دستیابی به آنها
برای دستیابی به موفقیت در زندگی، لازم است علاوه بر پوزیتی اندیشیدن و امیدوار بودن به آینده، تفکر واقع‌گرا را در نظر بگیرید. این نوع تفکر به شما کمک می‌کند تا برای مقابله با واقعیت‌ها آماده باشید؛ همچنین، به شما امکان می‌دهد تا اهداف خود را به دقت تعیین کرده و راهبردهای مناسبی برای رسیدن به آنها پیدا کنید و به خوبی شرایط را کنترل نمایید.
تفکر واقع‌گرا باعث می‌شود که از راهکارهای ساده و بهینه‌تری برای انجام وظایف استفاده کنید؛ در نتیجه، می‌تواند به افزایش بهره‌وری و دستیابی به موفقیت کمک کند.
تسریع در تغییرات با ترکیب واقع‌گرایی و امیدواری
افرادی که بدون در نظر گرفتن واقعیت‌ها به آینده امیدوار هستند، معمولاً تغییرات ضروری در برنامه‌های خود ایجاد نمی‌کنند. این افراد ممکن است موفقیت را به اتفاق یا شانس نسبت دهند و از این روحیه کمی برای ایجاد تغییرات بهره‌مند نباشند. با این حال، تغییرات موثر و مناسب می‌توانند به رشد و پیشرفت فردی کمک کنند.
تقویت امنیت با تلفیق واقع‌گرایی و امیدواری
آن دسته از افرادی که همزمان از واقع‌گرایی و اندیشه مثبت بهره‌مند هستند، نه تنها به نتایج مثبت یک وضعیت فکر می‌کنند، بلکه بدترین حالت ممکن را هم در نظر می‌گیرند. این نگرش، آنان را به برنامه‌ریزی مؤثر برای مقابله با هر شرایطی تشویق می‌کند. به این ترتیب، از آسیب‌های احتمالی جلوگیری کرده و اعتماد به نفس و امنیت شخصی را تقویت می‌کند.
بالا بردن اعتبار در نظرات دیگران
زمانی که با تفکرات واقع‌گرایانه به تصمیم‌گیری و اقدام می‌پردازید، احترام اطرافیان به دیدگاه و اقدامات شما افزایش می‌یابد. به عنوان مثال، توجه به واقعیت‌ها و انجام تصمیمات مبتنی بر آنها باعث می‌شود دیگران به شما اعتبار بیشتری بدهند. اما اگر به دلیل اطمینان کاذب دائماً با مشکلات روبرو شوید، اعتبار خود را در نظر دیگران ممکن است از دست دهید و به چالش برخورد کنید.
عمل‌بخشی ایده‌پردازی
اگر ایده‌های شما بی‌اساس از واقعیت باشند و صرفاً بر اساس رویاپردازی شکل گیرده باشند، احتمال دارد به نتایج دلخواه نرسیده و از اهمیت کاسته شوند. ایده‌هایی که بر پایه واقعیت‌ها ساخته شده‌اند، ارزشمندتر و بهتر قابل استفاده هستند. اجرای ایده‌های مبتنی بر واقعیت به شما کمک می‌کند تا به عملکرد موفقیت‌آمیز‌تری دست یابید.
راه‌های تقویت تفکر واقع‌گرایی
اگر شما اکثراً تصمیمات خود را بر اساس احساسات اتخاذ می‌کنید، اتخاذ یک دیدگاه منطقی و واقع‌گرا ممکن است برایتان چالشی باشد. بدون نگاه واقع‌بینانه به مسائل و اهداف، دستیابی به موفقیت دشوار خواهد بود. برای تقویت تفکر واقع‌گرا، راهکارهایی را باید به کار گیرید. اگر توانایی حفظ تعادل بین اندیشه مثبت و بدبینی را داشته باشید، می‌توانید تا حدی به توسعه تفکر واقع‌گرا دست یابید. در ادامه روش‌های تقویت واقع گرایی را توضیح خواهیم داد.
-
حذف قضاوت‌های عجولانه و تأمل در جزئیات
سعی کنید از اظهارنظرهای ناپایدار و بی‌دلیل دوری کنید. هنگامی که به چیزی قضاوت می‌کنید، ممکن است به سرعت و بدون تفکر کافی درباره آن عمل کنید و حتی به جزئیات آن توجه نکنید. گاهاً نظر خود را با یک نگاه کلی بیان می‌کنید و این را به یک حقیقت برای خود تبدیل می‌کنید. اما با متمرکز شدن به دقیقه‌ها و تأمل در جزئیات، سعی کنید از قضاوت پرهیز کنید. این اقدام، به مرور زمان باعث تقویت توانایی واقع‌بینی می‌شود و حتی به بهبود سلامت روان کمک می‌کند.
-
تجزیه و تحلیل اهداف خود با توجه به واقعیت
اگر به صورت دقیق‌تر بر روی هدف خود متمرکز شده و همه جوانب را در نظر بگیرید، با چالش‌ها و واقعیت‌های بیشتری مواجه خواهید شد. گاهی افراد بدون تأمل کافی، بدون انتخاب آگاهانه هدف خود را تعیین کرده و به دنبال دستیابی به آن می‌پردازند. اما هنگامی که به موارد محیطی و موانع احتمالی نیز توجه می‌کنید، تصمیمات با واقع‌بینی بیشتری انتخاب خواهید کرد. این رویکرد به شما کمک می‌کند تا بهترین تصمیمات را با توجه به شرایط و واقعیت‌های محیطی بگیرید.
-
تداول دیدگاه سوم شخص در تجزیه و تحلیل موقعیت‌ها
زمانی که به رویدادها و مسائل مختلف اطراف خود با نگاه سوم شخص نگاه می‌کنید، قابلیت تشخیص جوانب مختلف آنها افزایش می‌یابد. همانطور که پیش‌تر ذکر شد، به عنوان یک تماشاگر، قضاوت کردن امری ساده به نظر می‌آید. برای مسائل شخصی خود نیز تاکید بر این دیدگاه می‌تواند سودمند باشد. از فاصله به زندگی خود نگاه کنید و نقاط قوت و ضعف را به دقت ارزیابی کنید. حتی ممکن است از دیگران درخواست کنید که نظرات خود را ارائه دهند. شنیدن نظرات افرادی که به عنوان مشاورهای ما عمل می‌کنند، می‌تواند بسیار موثر باشد.
-
توسعه آگاهی شخصی برای بهبود دیدگاه
با گسترش دانش و اطلاعات، نگرش شما نسبت به مسائل تغییر خواهد کرد. گاهی اوقات دانش فراوان می‌تواند افراد را به بدبینی و احساس ناامیدی نسبت به جهان سوق دهد. اما این مسئله همیشه درست نیست. بسیاری از مواقع، با افزایش شناخت، توانایی واقع‌بینی نیز افزایش می‌یابد.
چگونه تفکر واقع گرایانه را اجرا کنیم؟
در ادامه به شما آموزش می‌دهیم تا بتوانید به سادگی این تفکر را در زندگی خود اجرا نمایید.
مرحله اول
شناخت ساختار ذهنی خود را از زاویه جدیدی مورد بررسی قرار دهید. اگر به دنبال تغییر در الگوهای تفکر خود هستید، این سوالات را در نظر بگیرید و با آنچه که بیشتر هماهنگ است، ارتباط برقرار کنید.
۱. آیا تمایلی به فکر کردن واقع گرا ندارم؟
۲. آیا تفکر واقع گرا را دوست ندارم؟
۳. آیا دوست دارم دیگران به جای من تفکر واقع گرا را انجام دهند؟
۴. آیا تا زمانی که با مشکل روبرو نشوم، به تفکر واقع گرا عمل نمی‌کنم؟
۵. آیا پیش از مواجهه با مشکل، به تفکر واقع گرا رجوع می‌کنم؟
۶. آیا تفکر واقع گرا جزئی از زندگی من است؟
۷. آیا به زیردستانم توصیه می‌کنم که به شیوه تفکر واقع گرا عمل کنند؟
۸. آیا پایه ایجاد کسب و کارم را بر تفکر واقع گرا گذاشته‌ام؟
۹. آیا تفکر واقع گرا اطمینان و امنیت من را افزایش می‌دهد؟
۱۰. آیا به شدت بر حقایق تکیه می‌کنم و معمولاً بر پایه بدترین سناریو قضاوت می‌کنم؟
با انتخاب گزینه‌هایی که بیشتر با شما همخوانی دارد، به تفکر واقع‌گرا نزدیک‌تر خواهید شد. همچنین، با دیگران که در این زمینه پیشرفت می‌خواهند، در ارتباط باشید و چالش برانگیز باشید تا به ترتیب نمره دهید.
مرحله دوم
برای تمرین تفکر واقع‌گرا، هر روز برای خود «تکلیف» مشخص کنید. این امر مختص به بسیاری از افراد است که ممکن است نیاز به تحمیل تفکر واقع‌گرا به خود داشته باشند. اگر این ویژگی برای شما مطرح است، بهتر است آن را به برنامه‌روزانه‌ی خود اضافه کنید. می‌توانید هر زمان که بخواهید روی یک پروژه کار کنید یا اهداف خود را مشخص کنید، سپس درباره بدترین سناریوها تحقیق کنید و روی آنها فکر کنید. هر روز به موارد منفی که امکان دارد رخ دهند تمرکز کرده و آنها را در فرآیند برنامه‌ریزی‌تان جای دهید.
مرحله سوم
منابع و امکانات خود را مجدداً جمع‌آوری و بازآرایی کنید تا برای پروژه یا هدف مهم خود به بهترین شکل آماده شوید. از تفکر واقع‌گرا برای بررسی تمام نقاط قوت و ضعف مواجهه کنید و سپس از هر دو لیست (مثبت و منفی) به عنوان راهنمایی استفاده کنید تا منابع خود را بهینه تر تخصیص دهید. با بهره‌گیری مداوم از این رویکرد، در زمان اجرا تأخیرهای کمتر و ضررهای مالی کمتری تجربه خواهید کرد.
مرحله چهارم
در مسیر زندگی، افراد نیاز دارند که به صداهای واقعی بدون پنهانی و نقدهای ناراحت‌کننده گوش فرا دهند. آیا در اطراف شما افرادی هستند که به شجاعت و صداقت، واقعیت را با شما به اشتراک می‌گذارند؟ اگر چنین افرادی در زندگی شما وجود دارند، ارتباط با آنها را تقویت کنید و از افکار صادقانه آنها بهره‌مند شوید. اگر این گونه افراد در دوره زندگی شما یافت نمی‌شوند، بیاورید و بر افراد صادق و واقع‌گرا متمرکز شوید.
تمرین تفکر واقع‌گرا با همکاری یک فرد معتبر
۱. در این تمرین، لازم است پنج مورد از نقاط قوت و پنج مورد از نقاط ضعف خود را یادداشت کنید.
۲. از یک دوست یا عضو خانواده که به او اعتماد دارید، خواهش کنید که به شما بگوید که کدام یک از نقاط قوت و ضعف شما نمود بیشتری دارد.
۳. حالا فهرست‌های خود و دیگران را با یکدیگر مقایسه کنید و نکات موافق و ناموافق را جدا کنید. سپس با علامت‌گذاری آنها، نقاط مشترک و متفاوت را مشخص کنید.
۴. با دوستتان گفتگو کنید و در مورد نقاط مشترک و تفاوت‌ها بحث کنید. اطمینان حاصل کنید که گفتگو با احترام و صداقت صورت گیرد.
۵. در انتها، بنویسید چگونه می‌توانید از نقاط قوت خود بیشتر بهره‌مند شوید و نقاط ضعف خود را بهبود دهید. همچنین از دوستتان بخواهید نظرات خود را بنویسد و چگونگی پیشرفت شما را اعلام کند.
تفاوت واقع‌گرایی و رادیکالیسم
بسیاری افراد به اشتباه همه چیز را به صورت مطلق می‌پذیرند و از انعطاف پذیری کمی برخوردارند. این اما به معنای انتخاب واقع گرایی نیست. در حقیقت، با داشتن دیدگاه رادیکال به زندگی و مسائل، ممکن است هیچ تلاشی برای تغییر وضعیت انجام نشود و به حالت بی‌تفاوتی سقوط کنیم. مهم است که قبول کنیم که واقعیت، مطلق نیست و هیچ کس از همه چیز باخبر نیست. شرایط همیشه تغییر خواهند کرد و نباید به آن تسلیم شویم.
