مهارت‌های ارتباطی در فضای کار و زندگی نتیجه ترکیب هوش کلامی و غیرکلامی هستند. به همین دلیل، برای بهبود توانایی در اظهارنظر و به اشتراک گذاری پیام خود، تقویت مهارت‌های ارتباطی گوناگون لازم است و باید در هر موقعیت به ابعاد مختلف توجه کنید. افراد دارای جذابیت شخصیتی توانمندی دارند که از هر دو ناحیه کلامی و غیرکلامی به‌طور موثر برای تأثیرگذاری بر دیگران استفاده کنند. این مقاله به آموزش ایجاد ارتباطات مؤثر در محیط کار، زندگی روزمره، روابط عاطفی و سایر زمینه‌ها می‌پردازد.
افزایش مهارت‌های ارتباطی
در طول روز، شما با افراد گوناگونی در ارتباط هستید و تعاملات شما با هر فرد به شدت متغیر است. بنابراین، برای برقراری ارتباطات مؤثر با شخصیت‌های مختلف در شرایط گوناگون، نیاز به توانایی‌های خاصی دارید. اگر این توانایی را به‌خوبی پرورش ندهید، احتمالاً فرصت‌های زیادی را برای دستیابی به اهداف خود از دست خواهید داد. در این متن، با توجه به تفاوت‌های رفتاری در هر شرایط، روش‌ها و مشاوره روابط عاطفی متنوعی برای تقویت مهارت‌های ارتباطی در خانواده، دوستان، و محیط کار ارائه شده است.
تقویت مهارت‌های ارتباطی در زندگی
یکی از ارکان حیاتی در دنیای ما، خانواده و دوستان است که نحوه ارتباط برقراری با آنها تأثیر مهمی بر زندگی ما دارد. این افراد در شرایط گوناگون ما را همراهی می‌کنند و عدم توانایی در برقراری ارتباط مؤثر با آنها ممکن است منجر به از دست دادن ارتباطات یا حتی از دست دادن آنها شود.
بسیاری از افراد این هدف را هرگز در نظر نمی‌گیرند، اما به دلیل ضعف در ارتباطات، دوستان را از دست می‌دهند و خانواده نیز ممکن است احساس واهمه در ارتباط با آنها کند. در اینجا، متدها و راهکارهای تقویت مهارت‌های ارتباطی در محیط خانواده و با دوستان آموزش داده می‌شود تا شما نیز بتوانید بر روی نقاط ضعف خود در این زمینه کار کنید و از این مهارت برای بهبود روابط خود بهره‌مند شوید.
گوش کنید و به دیگران اهمیت بدهید
خانواده و دوستان شما همیشه خوشحال می‌شوند که شما به حرف‌های آنها گوش می‌دهید. بیشترین ارزش را برای ارتباط مؤثر قائل شده و در هنگام صحبت با آنها، به موضوعاتی که برای آنها اهمیت دارد، تمرکز کنید. در این لحظه گفتگو، فراموش نکنید که طرف مقابل شما اهمیت‌انگیزترین شخص در زندگی شماست، بنابراین با تمام وجود به اظهارات و نظراتشان گوش دهید. برخی افراد بدون این‌که به درستی مطلب را درک کنند، از نظرات طرف مقابل به سبک نیمه‌کاره ادراک کرده و در نتیجه با سوءتفاهم مواجه می‌شوند.
نکته دیگر این است که در حین مکالمه تنها با یک فرد صحبت کنید. برخی افراد ممکن است به عادت داشته باشند که در حین صحبت با دوستان و خانواده، به تماس‌ها یا پیام‌های شبکه‌های اجتماعی پاسخ دهند. این رفتار می‌تواند حس خودمحوری و عدم اهمیت نسبت به طرف مقابل ایجاد کند و باعث شکل‌گیری ارتباط موثر نشود.
شناخت کامل از طرف مقابل
یکی از نکات حیاتی در بهبود مهارات ارتباطی، شناخت دقیق از طرف مقابل است. از لحاظ سن، جایگاه اجتماعی، و سطح صمیمیت آن فرد می‌توانید بیشتر بفهمید و در نتیجه لحن و انتخاب کلمات خود را به‌صورت موزون تغییر دهید. به عنوان مثال، در محیط دوستانه، از اصطلاحات غیررسمی و شوخی‌های معمولی می‌توانید استفاده کنید، اما این لحن مناسبی برای ارتباط با افراد مسن در خانواده نخواهد بود. بنابراین، توسعه قوه سنجش و انتخاب عبارات مناسب برای هر موقعیت امری بسیار حیاتی است.
استفاده از عبارات مخفف
استفاده از عبارات مخفف نشانه‌ای از فهم و ارتباط نزدیک است، اما باید مراقب باشید که این عبارات در هر مکان و موقعیت قابل فهم باشند. اصطلاحاتی که در میان دوستان یا خانواده شما متداول هستند، ممکن است در محیط‌های دیگر مبهم و ناشناخته به نظر بیایند و باعث سوءتفاهم شوند. به همین دلیل، در تقویت مهارات ارتباطی خود باید به این جزئیات کوچک و اهمیت آنها توجه ویژه داشته باشید.
اهمیت و هماهنگی زبان بدن در ارتباطات حضوری و آنلاین
در برخوردهای حضوری و مکالمات ویدئویی، زبان بدن نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. برای داشتن ارتباط موثر با افراد مهم در زندگی، اهمیت و هماهنگی زبان بدن با کلام خود را به خوبی درک کنید. به عنوان مثال، حفظ اندازه معقولی در حرکات دست و ایجاد ارتباط چشمی متعادل می‌تواند بهبود زیادی در ارتباطات شما داشته باشد. این نکات مهم در بهبود کیفیت ارتباطات شما و ایجاد تأثیر مثبت در برخوردهای حضوری و ویدئویی به شما کمک خواهد کرد.
بازنگری پیام‌ها
قبل از ارسال هر پیام، آن را دوباره بررسی کنید و از نظر املایی و مفهومی اطمینان حاصل کنید. این اقدام کلیدی است تا پیام شما به طور صحیح و به‌وضوح به مخاطب برسد. در محیط‌های متنی، زیرا عناصر غیرکلامی مانند زبان بدن در دسترس نیستند، اهمیت بیشتری به شفافیت متن اختصاص دهید.
مختصر و شفاف بحث کنید
از کوتاه و واضح بودن در نوشتار و گفتار خود پیروی کنید، در حالی‌که از افتراق کلمات و ادبیات بی‌اهمیت خودداری کنید. این مهارت نیازمند تمرین و مطالعه فراوان است. با افزایش حجم مطالعه و گوش دادن به گفتارهای افراد متخصص، توانایی شما در انتقال مفهوم پیامتان بهتر می‌شود و از کلمات مناسبی استفاده خواهید کرد.
پیشنهاد می‌شود که در پاسخگویی به دیگران، از عجله پرهیز کرده و وقت کافی را برای درک صحیح منظور طرف مقابل اختصاص دهید. سوءتفاهم‌ها در مکالمات حضوری یا ارسال پیام ممکن است از بین برود. به عنوان مثال، برخی افراد عادت دارند با خواندن نیمی از متن یک ایمیل، فوراً به نوشتن پاسخ می‌پردازند که ممکن است به ایجاد سوءتفاهم و مشکلات منجر شود. بهتر است همواره وقت کافی را صرف درک دقیق اطلاعات کنید و سپس به پاسخگویی بپردازید.
استفاده از نوت‌برداری در مکالمات
در برخی مواقع، حین مکالمات با دیگران ممکن است لازم باشد به مدتی سکوت کنید تا ایشان همه نکات خود را بیان کنند. اما، در صورتی که برخی از این نکات نیاز به واکنش شما داشته باشند، مهم است که در طول صحبت‌های طرف مقابل اقدام به نوت‌برداری کنید. این روش به شما این امکان را می‌دهد که نکات مهم را ثبت کرده و در لحظه‌ای که نوبت شماست، به اطمینان از فراموش نکردن هیچ چیزی بپردازید. با این کار، از یک سو به احترام به حرف طرف مقابل اطمینان حاصل می‌کنید و از سوی دیگر، پاسخ‌های دقیق‌تر و موثرتری را ارائه می‌دهید.
استفاده از تماس تلفنی
در صورتی که احساس می‌کنید موضوعی برای بیان دارید که حجم زیادی از حرف‌ها را دربرمی‌گیرد، بهتر است از تماس صوتی به جای ارسال پیام استفاده کنید. این اقدام نه تنها به بهره‌مندی از مدیریت زمان کمک می‌کند بلکه با استفاده از لحن کلام، احتمال بروز سوءتفاهم را نیز به حداقل می‌رساند. این رویکرد نشان‌دهنده اهمیت ارتقاء کیفیت ارتباطات است و باعث ارتقاء بهبود ارتباطات بی‌سر و صدا می‌شود.
آگاهانه حرف بزنید
قبل از شروع به گفتگو، یک مکث کوتاه داشته باشید تا پیام‌های خود را با سخنان سنجیده و موزون شروع کنید. این مکث‌ها ممکن است در ذهن دیگران به همان اندازه حفظ نشوند، اما حرف‌های شما به عنوان جزءی از ارتباطات شما به یاد می‌مانند. بنابراین، باعث ایجاد یک ارتباط موثر و قابل به‌یادآوری می‌شوید. تقویت مهارات ارتباطی نیازمند آموزش استفاده صحیح از واژه‌ها و اجتناب از پشیمانی از اظهارات خود است.
بازنگری در رفتارها
افرادی که به مهارات ارتباطی نمی‌پردازند، معمولاً تنها با یک یا دو نفر در جمع ارتباط برقرار می‌کنند و به سایر اعضای گروه احترام نشان نمی‌دهند. این رفتار باعث می‌شود دیگران نیز تمایلی به برقراری ارتباط موثر با آنها نداشته باشند. بنابراین، هنگامی که در جمعی حضور دارید، از مهارات ارتباطی خود به گونه‌ای استفاده کنید که تمام افراد حاضر را درگیر کنید. همچنین، تلاش کنید با تمام اعضای گروه ارتباط چشمی قوی برقرار کنید تا موفقیت شما در جلب احترام بیشتر گسترده شود.
حفظ نگرش مثبت و اثرگذار
حتی در هنگام مکالمات تلفنی، توصیه می‌شود که لبخندی به لبان خود بیاورید؛ زیرا حالت مثبت شما حتی از طریق صدایتان قابل تشخیص است و این تأثیرات را طرف مقابل احساس می‌کند. در این شرایط، با داشتن نگرش مثبت، می‌توانید اثرگذاری و انگیزه‌بخش بوده و دیگران نیز از این انرژی مثبت بهره‌مند شوند.
تقویت مهارت ارتباطی در زندگی مشترک
یکی از نقاط ضعف بزرگ در ارتباط با شریک زندگی، کمبود مهارت های ارتباطی است. این مهارت، از دوران کودکی با تماشای رفتار والدین، شکل می‌گیرد و اگر الگوهای صحیح ارتباطی به کار نروند، فرزندان نیز در توسعه مهارت‌های روابط عاطفی دچار کمبود می‌شوند.
با گذر زمان و افزایش مدت زمان زندگی مشترک، تعداد مسئولیت‌ها و دشواری‌های زندگی افزایش می‌یابد، که این امر کنترل بر رفتارهای فردی را مشکل می‌کند. این واقعیت باعث می‌شود که زوجین، پس از گذشت یک مدت از زندگی مشترک، با چالش‌های ارتباطی مواجه شوند. بنابراین، تقویت مهارت‌های ارتباطی در روابط زناشویی اهمیت بسیار زیادی دارد و می‌تواند بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی زناشویی آنها داشته باشد.
به مهارت‌های ارتباطی کلیدی پیش می‌رویم که برای برقراری روابط سالم و پایدار بین زوجین حائز اهمیتند.
۱. اختصاص زمان مختص به یکدیگر
در میان همه انگیزه‌ها و مسائل روزمره، زوجین نباید از اختصاص زمان مشترک به یکدیگر کاسته کنند. این افتراق زمانی می‌تواند با ۲۰ تا ۳۰ دقیقه مکالمه بدون اشتراک تکنولوژی در روز بهبود یابد.
۲. استفاده از “من” به جای “تو”
استفاده از اظهارات مرتبط با خود به جای متهم کردن دیگران یک راهکار مؤثر برای تقویت روابط است. به عنوان مثال، اظهار نظر به این شکل موثرتر است: “من فکر می‌کردم از حجم وظایف من آگاهی داری و کارهای آماده‌سازی شام را انجام می‌دهی.”
۳. نگاه به موضوع به صورت خاص
وقتی با چالشی مواجه می‌شوید، آن را به عنوان یک موقعیت خاص تلقی کنید، نه یک الگوی همیشگی. اجتناب از استفاده از عبارات مثل “همیشه” و “هیچ وقت” کمک می‌کند تا به جزئیات مسئله توجه شود و ایجاد حلول مؤثرتر شود.
۴. از ذهن‌خوانی خودداری کنید
یکی از اشکالات شایع در روابط عاطفی، خواندن ذهن و پیش‌داوری از نظرات طرف مقابل است. اگر سوالی دارید، بهتر است آن را به صورت صریح مطرح کنید تا فرصتی برای توضیح دادن برای شریک عاطفی شما ایجاد شود. گاهی اوقات تصورات غلط می‌توانند ارتباط را مخدوش کنند.
۵. بیان احساسات منفی به شکل سازنده
زمانی که احساسات منفی بروز می‌کنند، مهم است آنها را به شیوه‌ای سازنده بیان کنید و برای حل مسائل با یکدیگر همکاری کنید. نکته اساسی اینجا نحوه بیان احساسات شماست. به عنوان مثال، در مواجه با تاخیر آقا، دو رویکرد متفاوت در بیان می‌تواند داشته باشید.
رویکرد اول: واضح است که به من اهمیت نمی‌دهی و من در اولویت‌های تو جا ندارم، در غیر اینصورت تا این حد دیر نمی‌کردی.
رویکرد دوم: تأخیر تو من را ناراحت و ناامید می‌کند و باعث کاهش زمان مفرح با یکدیگر می‌شود.
این دو رویکرد پاسخ‌های متفاوتی را به دنبال دارد و برای تقویت مهارت‌های ارتباطی خود، تمرین در استفاده از رویکرد دوم در شرایط مختلف ضروری است.
۶. دفاع نکنید
برای حفظ روابط مستحکم، گوش دادن به یکدیگر و خودداری از دفاع از خود امری ضروری است. حتی در شرایط منفی، استفاده از عبارات مناسب به جای دفاع، سخت‌تر و در عین حال موثرتر خواهد بود.
-
احساسات خود را به صورت آزادانه بیان کنید
بسیاری از افراد به نمایش گذاشتن احساسات منفی علاقه بیشتری نسبت به ابراز احساسات مثبت دارند، اما برای تقویت مهارت‌های ارتباطی و حفظ رابطه‌ای پایدار با شریک عاطفی خود، ضروری است که احساسات مثبت خود را همواره بیان کنید. احساسات از جمله قدردانی، احترام، و ابراز علاقه باید به میزان بیشتری نسبت به احساسات منفی باشند، تا روابط شما همیشه قوی و استوار باقی بمانند.
-
کنترل لحن صدایتان
در زمان مکالمه، به علاوه از توجه به کلمات، به کنترل لحن صدایتان نیز متمرکز شوید. اگر با لحن توهین‌آمیز یا تمسخرآمیز با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنید، احتمالاً با مشکلات زیادی مواجه شده‌اید. لحن صمیمی با احترام، اصلی است که روابط را بدون تنش حفظ می‌کند و برای بهبود روابط، تغییر رویه در بیان احساسات لازم است.
۹. زمان مناسب برای ارتباط خود را انتخاب کنید
در هنگامی که شما یا همسرتان قصد دارید موضوع مهمی را مطرح کنید، حتماً زمانی را انتخاب کنید که هر دو طرف آرام و آماده به گفتگو باشند. انتخاب زمان مناسب می‌تواند به پیشگیری از بروز سوءتفاهم‌ها کمک کند. مثلاً اگر همسرتان خسته است، بهتر است منتظر بشوید تا استراحت کند و بتواند به درستی به موضوع پرداخته و واکنش مناسبی نشان دهد.
۱۰. شنونده‌ای با تواضع باشید
برای بهبود روابط، یکی از اقدامات مهم این است که به گذشته پشت سر بگذارید و با تواضع به بهبود شرایط بپردازید. برقراری ارتباط فعال و شنونده به مطالب شریک عاطفی، اصلی‌ترین راه برای تقویت رابطه است. شنیدن فعالانه به معنای حذف عوامل حواس‌پرتی، مراقبت از زبان بدن و رفتارهای غیرکلامی، دقت و حساسیت در مکالمات و تامل قبل از صحبت کردن می‌باشد.
به یاد داشته باشید که ارتباطات مؤثر نیاز به تمرین و توجه دارد. با انتخاب زمان مناسب و نحوه‌ی فعالی در گفتگوها، می‌توانید مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود بخشید و زندگی عاطفی مثبت‌تری داشته باشید.
۱۱. احترام به همسر، پایه‌ای برای روابط پایدار
یکی از اصول اساسی در ساخت روابط موفق این است که به همسر خود احترام بگذارید و در مواجهه با چالش‌ها، به جای مقابله، با همسترتان ایستایی نشان دهید. این رفتار نه تنها باعث تقویت احترام متقابل می‌شود بلکه به مدت طولانی روابط شما را حفظ خواهد کرد.
۱۲. از طعنه زدن پرهیز کنید
در ارتباطات عاطفی، هیچگاه از طعنه زدن یا انگشت اتهام خود به سمت همسرتان نبرید. مکالمات سالم و روابط قوی، خود را از این نوع رفتارها محافظت می‌کنند. با اتخاذ رویکرد سازنده، می‌توانید به نتایج مثبت در روابط عاطفی خود دست یابید.
۱۳. انتظار نداشته باشید که دیگران ذهن شما را بخوانند
یکی از اشتباهات رایج در روابط عاطفی، انتظار داشتن از دیگران که بدون اظهار نیاز، نیازها و انتظارات شما را درک کنند است. این توقع کاملاً غیر واقعی است. برای داشتن رابطه سالم، به جای انتظار ذهن‌خوانی، نیازهای خود را با لحن مناسب و در زمان مناسب مطرح کنید تا همسرتان بتواند متوجه نیازهای شما شود و به بهبود روابط بپردازد.
۱۴. جلوی آسیب‌زبانی بگیرید و روابط خود را حفظ کنید
در مواجهه با تنش و جدالهای شدید، هرگز از کلمات آسیب‌زا استفاده نکنید. حتی اگر در لحظه هیجانی عصبانی یا ناراحت باشید، از اظهار نظرهایی که بعدها پشیمان می‌شوید پرهیز کنید. این تمرین اساسی برای تقویت مهارات ارتباطی شماست، به خود مهلت دهید و از بیان کلمات ناشایست در شرایط پرتنش اجتناب کنید.
۱۵. مهارت در پیدا کردن زمان توقف مکالمه
گاهی ممکن است مکالمات به نحوی پیش نروند که شما انتظار دارید و فضای ارتباطی بی‌آرام شود. در این مواقع، مهارت در پیدا کردن زمان مناسب برای توقف مکالمه اهمیت دارد. این امکان را به خود و همسرتان بدهید که با استراحت ذهنی، بعداً به گفتگوی موضوعی بازگردید. این نشان از هوشمندی و اهمیتی است که به رابطه خود می‌دهید. بنابراین بدون نگرانی از قضاوت دیگران، این مهارت را به عمل بیاورید و نتایج مثبت آن را مشاهده کنید.
جمع بندی از تقویت مهارت‌های ارتباطی
در مطلب مذکور از دکتر ضحی زندی، به ارتقاء مهارات ارتباطی در روابط عاطفی پرداخته شده است. او به اهمیت ایجاد ارتباطات مثبت و موثر میان همسران و نکات کلیدی برای تقویت روابط مانند توجه به زمان مکالمات، استفاده از اصطلاحات مثبت، و اجتناب از برخی رفتارهای مخرب پرداخته است.
