با گذشت زمان، افسردگی به عنوان یک مشکل روانی روز به روز رواج یافته و تأثیرات بسیار گسترده‌ای بر جوانب مختلف سلامت افراد دارد. این وضعیت نه تنها به احساسات منفی نظیر غم و اندوه برنمی‌خیزد بلکه ممکن است به شکل‌های مختلفی در سبک زندگی و کارکرد بدن تأثیر بگذارد. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است با مشکلات در تفکر، خواب، رفتارهای غذایی، و حتی تغییرات در احساسات جنسی و درد مواجه شوند.
احساسات غم و اندوه اغلب به عنوان واکنش طبیعی بدن به چالش‌ها و مشکلات زندگی شناخته می‌شوند. اما در افرادی که به اختلال افسردگی مبتلا هستند، این وضعیت به یک سطح طولانی‌تر و مزمن تبدیل می‌شود. علائم افسردگی شامل نه تنها افت روحیه و کاهش انگیزه برای انجام وظایف روزانه است، بلکه ممکن است با علائم بالینی دیگری همراه باشد.
تشخیص افسردگی بر اساس علائم و نشانه‌ها اهمیت دارد و اگر این علائم بیش از دو هفته ادامه داشته باشند، حتماً نیاز به مشاوره فردی و درمان تخصصی دارد. برای تشخیص سریع و موثر، انجام تست سنجش افسردگی بِک می‌تواند به شما کمک کند.
در این مقاله، ما با همکاری متخصصان روانشناسی از مجله دکتر ضحی زندی، به بررسی جزئیات علائم افسردگی پرداخته و انواع مختلف این اختلال را معرفی کرده و راهکارهای درمانی مناسب را بررسی خواهیم کرد.
افسردگی چیست؟
افسردگی یکی از اختلالات خلقی است که با ایجاد احساسات مداوم غم و اندوه یا از دست دادن علاقه به لذت‌های زندگی همراه می‌شود. این اختلال می‌تواند تأثیرات خود را در حافظه، تفکر، الگوهای خواب و تغییرات در تفکر نسبت به خوردن و خوراکی نیز نشان دهد. هنگامی که با چالش‌های زندگی مانند از دست دادن شغل یا تجربه طلاق روبرو می‌شویم، احساسات اندوهگین طبیعی است.
افسردگی مشخصه‌های خود را به مدت حداقل دو هفته در هر روز ادامه می‌دهد و با علائم بالینی خاصی همراه است که به آن افسردگی بالینی معروف است. این وضعیت می‌تواند زندگی روزمره فرد را به شدت تحت تأثیر قرار داده و احساس بی‌ارزشی و ناامیدی ایجاد کند. در صورت عدم درمان و عدم توجه به جدی گرفتن علائم، افسردگی ممکن است به شکل‌های شدیدتری تحول یابد و به خودآزاری یا حتی خودکشی منجر شود.
اهمیت مشاوره و درمان در این موارد بسیار بالاست. نکته مثبت این است که افسردگی با نشانه‌های قابل تشخیصی همراه است و با مراجعه به پزشک به‌راحتی قابل درمان می‌باشد. در دکتر ضحی زندی، شما می‌توانید با انتخاب مشاوره تلفنی، متنی یا تصویری، اقدام به حل این اختلال و بهبود حالت خود کنید.
سن ابتلا به نشانه‌های افسردگی
تحقیقات نشان می‌دهد که بیشترین احتمال بروز افسردگی در گروه سنی ۴۵ تا ۶۵ سالگی قرار دارد. با این حال، مطالعات جدید نشان می‌دهد که امروزه افراد با سنین پایین‌تر، به ویژه نسل Z (متولدین ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۵) نیز با افسردگی مواجه می‌شوند. این افزایش ناگهانی در ابتلا به افسردگی در نسل جوان نشان‌دهنده اهمیت آگاهی و درمان این مشکل در این گروه سنی است.
همچنین، افراد مسن به دلیل مسائلی همچون نادیده گرفته شدن و نقش کمتر در جامعه، با افکاری منفی و افسرده مواجه می‌شوند. این افراد بیشتر به خودکشی فکر کرده و احتمال ابتلا به افسردگی در آنها بسیار بالاست. ارائه اطلاعات و راهنمایی‌های مختصر در مورد تشخیص و درمان افسردگی برای این گروه از افراد، اهمیت بالایی دارد تا بهبود روانی و اجتماعی آنها تسریع یابد.
آیا کودکان هم افسرده می‌شوند؟
بله، افسردگی می‌تواند در کودکان نیز رخ بدهد، اما نشانه‌های این اختلال در این گروه با نوجوانان و بزرگسالان تفاوت‌هایی دارد. در کودکان، علائم افسردگی به شکل‌های مختلفی ظاهر می‌شوند و بیشتر به شکل کج‌خلقی، پرخاشگری و تغییرات در رفتار قابل تشخیص هستند. این افراد ممکن است انزواگری، ناراحتی، کاهش لذت در انجام فعالیت‌های معمول و احساس گناه را تجربه کنند.
به عنوان مثال، اگر کودک ناگهان از بازی‌های مورد علاقه‌اش منع می‌شود یا تغییرات در مزاحمت‌ها و زندگی خانوادگی احساس می‌کند، ممکن است به دلیل این محدودیت‌ها افسرده شود. این وضعیت نیازمند توجه و حمایت از سوی والدین و مراقبین است تا به کودک کمک شود و باعث بهبود وضعیت روحی او گردد. اطلاعات کامل و راهنمایی‌های مناسب در مورد تشخیص و مداخله زودهنگام در این موارد، اهمیت زیادی دارد تا کودکان بتوانند سالم و شاداب رشد کنند.
انواع افسردگی (Depression)
براساس راهنمای آماری تشخیصی اختلالات روانی انجمن روانپزشکی آمریکا (DSM-5) ویرایش پنجم، اختلالات افسردگی به دسته‌بندی‌های مختلفی تقسیم می‌شوند:
-
افسردگی بالینی (Clinical Depression)
این نوع اختلال، با نام اختلال افسردگی اساسی (Major Depressive Disorder) نیز شناخته می‌شود و شدیدترین و پراکنده‌ترین نوع افسردگی محسوب می‌شود. افراد در این دسته علائمی از جمله غمگینی، کاهش اراده، و حتی افکار خودکشی را حداقل به مدت دو هفته تجربه می‌کنند. از دیگر علائم آن می‌توان به از دست دادن علاقه به فعالیت‌ها، مشکلات در خواب، و تغییرات در اشتها اشاره کرد.
-
اختلال افسردگی مداوم (Persistent Depressive Disorder)
این اختلال، که به صورت کوتاه PDD نیز نامیده می‌شود، حالت افسرده خفیف یا متوسط را برای حداقل دو سال نشان می‌دهد. علائم آن نسبت به افسردگی اساسی کمتر شدید هستند.
-
اختلال تنظیم خلقی مخرب (Disruptive Mood Dysregulation Disorder)
این اختلال با نام DMDD هم شناخته می‌شود و باعث تحریک‌پذیری مزمن و شدید و فوران خشم مکرر در کودکان می‌شود. این افسردگی DMDD اصلی‌ترین علائم را از سن ۱۰ سالگی در کودکان نشان می‌دهد. اطلاعات کامل و راهنمایی‌های درست در خصوص تشخیص و مداخله زودهنگام می‌توانند در مدیریت و بهبود این اختلالات روانی مؤثر باشند.
-
اختلال نارسایی پیش از قاعدگی (PMDD)
این اختلال، که به صورت اختصاری PMDD نیز شناخته می‌شود، با علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS) همراه است، اما دارای علائم خلقی شدیدتری می‌باشد. افراد ممکن است در روزهای فعالیت‌شان با تحریک‌پذیری شدید، اضطراب یا افسردگی مواجه شوند که عمدتاً چند روز پس از شروع دوره پریودی بهبود می‌یابد. این علائم می‌توانند به حدی شدید باشند که زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار دهند.
-
اختلال افسردگی به دلیل بیماری
برخی شرایط پزشکی می‌توانند تغییراتی در بدن ایجاد کنند که به شکل افسرده شدن کوتاه‌مدت ظاهر می‌شود. به‌عنوان مثال، کم‌کاری تیروئید، بیماری قلبی، سرطان و بیماری پارکینسون از جمله بیماری‌های زمینه‌ای هستند که در صورت درمان آنها، افسردگی ناشی از این شرایط نیز بهبود می‌یابد.
علاوه بر این، انواع دیگر از اختلالات افسردگی شامل:
– اختلال افسردگی فصلی
– افسردگی غیر معمول
– افسردگی بارداری و پس از زایمان
– اختلال دوقطبی
تشخیص و درمان موثر برای هر یک از این اختلالات افسردگی نیازمند شناخت دقیق و مدیریت تخصصی از طرف اطباء متخصص می‌باشد.
علائم افسردگی
نشانه‌های افسردگی، از خفیف تا شدید، بسته به نوع و شدت آن، متغییر و متنوع هستند. برای تشخیص این اختلال، دکتر و متخصص روان‌شناس به همراه دکتر و متخصص روان‌پزشک به دقت به علائم افسردگی می‌پردازند. در این بیماری، علائم و نشانه‌ها به عنوان مؤثرترین عوامل تشخیصی محسوب می‌شوند.
اختلال افسردگی تشخیص داده می‌شود زمانی که حداقل پنج علامت همزمان و بیش از دو هفته مداوم شود. برخی از علائم افسردگی عبارتند از:
- فکر به مرگ
- احساس ناراحتی، پوچی یا درماندگی
- کندی در حرکت، تفکر یا صحبت فرد
- اختلال در تمرکز، یادآوری و تصمیم‌گیری
- اضطراب، پرخاشگری و احساس بی‌قراری
- کج‌خلقی، فوران خشم یا پایین آمدن آستانه صبر
- اختلال در خواب، از جمله بی‌خوابی یا پرخوابی
- خستگی، پایین بودن انرژی و طاقت‌فرسا بودن کارها از نظر فرد
- بی‌میلی به انجام فعالیت‌های لذت بخش، از رابطه جنسی گرفته تا ورزش
- درد فیزیکی مثل سردرد یا کمردرد بدون علت (ممکن است از علائم کرونا باشد)
- اختلال در اشتها، شامل بی‌میلی به غذا و کاهش وزن یا پرخوری و افزایش وزن
- احساس بی‌ارزشی، عذاب وجدان، تمرکز روی شکست‌های گذشته و سرزنش خود
نشانه‌های افسردگی شدید
افسردگی، یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی است که تقریباً ۷ درصد از بزرگسالان درگیر آن هستند، اما این آمار ممکن است دقیق نباشد زیرا بسیاری از افراد برای کمک پزشکی در مورد علائم افسردگی خود مراجعه نخواهند کرد. در اینجا برخی از نشانه‌های افسردگی شدید را بررسی می‌کنیم:
-
احساس پوچی و درماندگی:
افزایش افکار منفی یکی از نشانه‌های اصلی افسردگی شدید است که روحیه فرد را به شدت ضعیف می‌کند. افراد ممکن است احساس کنند که هیچ چیز بهتر نمی‌شود و درگیر احساسات منفی خواهند شد. با این حال، این افکار پریشان را می‌توان با استفاده از روان‌درمانی و دیگر روش‌های درمان افسردگی تغییر داد.
-
عدم علاقه به برقراری رابطه جنسی:
افسردگی تأثیر زیادی بر میل جنسی افراد دارد. بی‌علاقگی به دلیل رخوت و عدم توانایی در لذت بردن از روابط جنسی به عنوان یکی از نشانه‌های اصلی افسردگی در نظر گرفته می‌شود. مشاوران متخصص می‌توانند به بهبود روابط زناشویی کمک کرده و از طریق درمانکده خدمات مشاوره آنلاین فوری را فراهم سازند.
-
پریشان‌حالی و بی‌قراری:
حالت پریشان و بی‌قراری یکی دیگر از علائم افسردگی شدید است، که گاهاً با تکان دادن پا، مشت کردن دست‌ها و فوران خشم همراه است. تحقیقات نشان می‌دهد که یک سوم افراد مبتلا به افسردگی از این نشانه‌ها رنج می‌برند.
علت ابتلا به افسردگی
بسیاری از عوامل مختلف در بروز این اختلال تأثیرگذارند و شامل موارد زیر می‌شوند:
-
ژنتیک:
وراثت و ژنتیک نقش مهمی در ابتلا به افسردگی ایفا می‌کنند. اگر فرد نسبت به این بیماری در خانواده تاریخچه داشته باشد، احتمال ابتلا به آن افزایش می‌یابد.
-
شرایط پزشکی:
برخی شرایط پزشکی مانند بیماری‌های قلبی، مشکلات تیروئیدی، و یا بیماری‌های مزمن می‌توانند عواملی باشند که افسردگی را تسهیل کنند.
-
داروها:
برخی داروها ممکن است عوارض جانبی افسردگی داشته باشند یا مصرف الکل نیز می‌تواند به عنوان یک عامل مؤثر در بروز افسردگی مد نظر باشد.
-
اتفاقات استرس‌زا:
وقایع ناراحت‌کننده مانند از دست دادن عزیزان، ضربه‌های روحی، تجربیات سخت، و عدم حمایت اجتماعی می‌توانند به عنوان عوامل استرس‌زا ایفا کنند که افسردگی را تسریع کنند.
-
شیمی مغز:
عدم تعادل در انتقال دهنده‌های عصبی مانند سروتونین (هورمون شادی) و دوپامین (هورمون پاداش) نیز می‌تواند نقش مهمی در بروز افسردگی ایفا کند.
مدت زمان دوره‌های افسردگی چقدر است؟
علائم افسردگی معمولاً به صورت دوره‌های تکراری ظاهر می‌شوند، و هر دوره ممکن است به مدت چند هفته یا حتی چند ماه ادامه پیدا کند. تخمین زده شده است که مدت زمان متوسط برای اولین دوره افسردگی حدود ۴ ماه است.
اقدامات درمانی و مشاوره در هفته‌های ابتدایی اختلال می‌توانند بهبود را تسریع بخشند و احتمال عود را کاهش دهند. این مهم است زیرا شدت اولین دوره افسردگی با احتمال عود آتی مرتبط است. در شرایط ویژه مانند شیوع ویروس کرونا، بسیاری افراد بازگشت دوره‌های افسردگی را تجربه کردند و شدت بیشتری به خود گرفته است.
درمان افسردگی
افسردگی در ۸۰ تا ۹۰ درصد موارد قابل درمان است و گزینه‌های درمانی متنوعی وجود دارد:
-
روان‌درمانی:
این روش، یا گفتاردرمانی، توسط دکتر و متخصص روان‌شناس اجرا می‌شود. درمانگر با کمک به شما، افکار، احساسات و رفتارهای ناسالم را شناسایی و تغییر می‌دهد. روش‌های مختلفی وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به روان درمانی شناختی و رفتاری (CBT) اشاره کرد.
-
داروهای ضد افسردگی:
در برخی موارد، داروهای ضد افسردگی توسط دکتر و متخصص روان‌پزشک تجویز می‌شوند. این داروها با تغییر ترکیب شیمیایی مغز، در بهبود وضعیت افراد موثر هستند. انواع مختلف داروهای ضد افسردگی وجود دارد که توسط پزشک مناسب انتخاب می‌شود.
-
درمان تحریک مغزی:
برای درمان افسردگی شدید، روش‌های تحریک مغزی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این شامل روش‌های ECT، TMS و VNS است.
-
طب مکمل:
انواع درمان‌های طب مکمل مانند طب سوزنی، ماساژ، بیوفیدبک و هیپنوتیزم نیز برای افراد مبتلا به افسردگی گزینه‌های درمانی موثری هستند.
-
درمان خود در خانه:
برخی اقدامات در خانه نیز می‌توانند به بهبود علائم افسردگی کمک کنند، از جمله:
– فعالیت بدنی منظم
– اجتناب از مصرف الکل
– رعایت رژیم غذایی سالم
– گذراندن وقت با افراد قابل اهمیت
– داشتن خواب با کیفیت (نه زیاد و نه خیلی کم)
جمع بندی از صفر تا صد افسردگی
افسردگی به عنوان یک اختلال شایع در حوزه سلامت روان شناخته می‌شود که هر ساله میلیون‌ها نفر به طور مستقیم یا غیرمستقیم تحت تاثیر آن قرار می‌گیرند. این اختلال به صورت ناگهانی و حتی بدون وجود دلیل یا محرک خاصی می‌تواند افراد را تحت تأثیر قرار دهد. اهمیت اصلی این مسئله در تشخیص و درمان به‌موقع این اختلال است، که متخصصان مثل دکتران روان‌شناس و روان‌پزشکان می‌توانند به شما در این مسیر کمک کنند.
در این مقاله از مجله دکتر ضحی زندی به بررسی انواع افسردگی، علائم آن و راهکارهای درمانی می‌پردازیم. آیا شما نشانه‌های خاصی از افسردگی در اطرافیان خود مشاهده کرده‌اید؟ خوشحال می‌شویم که تجربیات و نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
